'Vrouwen al eeuwenlang achtergesteld in de literaire wereld'

• Marlou van den Broek

  redacteur Online

Tussen 2002 en 2016 was er niet een vrouwelijke schrijfster die het Boekenweekgeschenk had geschreven. Na 2016 waren er wel twee vrouwelijke schrijvers aan de beurt, dus de organisatie was eindelijk goed op weg. Tot nu, zegt schrijfster Manon Uphoff. Volgens haar is dat proces door de Boekenweek 2019 weer onderuit gehaald.

Samen met bijna 300 schrijvers, dichters, uitgevers en critici uit de literaire wereld is Uphoff kritisch op het CPNB, de organisatie achter de Boekenweek. In een open brief zeggen zij dat het nieuwe thema De moeder de vrouw en de keuze voor twee mannelijke auteurs voor het Boekenweekgeschenk en het Boekenweekessay de genderongelijkheid in stand wordt gehouden.

"De combinatie is ongelooflijk ongelukkig", zegt Uphoff. "Er is een lange historie van verhalen en romans die geschreven zijn door mannen over vrouwen en de CPNB sluit zich met deze combinatie naadloos bij die traditie aan."

Eva Meijer is ook een van de auteurs die de open brief aan de CPNB hebben ondertekend. Volgens haar worden vrouwen in de literaire wereld al eeuwenlang minder serieus genomen dan mannen. Vroeger moesten vrouwen onder mannelijk pseudoniem schrijven om uitgegeven te worden.

En nu wordt er in kranten en tijdschriften veel minder aandacht geschonken aan boeken die door vrouwelijke auteurs zijn geschreven dan door mannelijke auteurs, aldus Meijer. "De ongelijkheid zal ook nog wel een tijdje zo blijven", denkt ze.

Uit onderzoek van Corina Koolen bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis blijkt daarnaast dat vrouwelijke auteurs veel minder vaak voor literaire prijzen genomineerd worden dan mannelijke auteurs. Afgelopen tien jaar is slechts 25 procent van de grote prijzen zoals de ECI Literatuurprijs, de Libris Literatuur Prijs, de Fintro Literatuurprijs en de P.C. Hooft-prijs door een vrouw gewonnen.

Van 2001 tot 2008 heeft zelfs geen enkele vrouw een van deze grote literaire prijzen gewonnen, zegt Koolen. De onderzoeker geeft aan dat "vrouwen niet benadeeld worden omdat ze vrouw zijn. Het zijn bepaalde ideeën die we hebben over wat typische vrouwelijke en mannelijke onderwerpen zijn en dat nemen we toch stiekem mee bij de beoordeling."

Schrijver Marion Bloem heeft haar naam niet onder de brief gezet, omdat ze denkt de CPNB dit met opzet zo heeft gedaan. "Het is altijd al zo geweest dat vrouwen ondergewaardeerd worden in de literaire wereld. De CPNB heeft bewust voor dit thema gekozen. Dit moeten ze hebben gedaan als publiciteitsstunt, aangezien er steeds minder lezers zijn. Als dat niet hun motief was, dan is het echt een domme fout. Maar dat kan ik me niet voorstellen", aldus Bloem.

Gesprek

Een delegatie van vrouwelijke schrijvers, onder wie Uphoff en Meijer, gaat in gesprek met het CPNB. Volgens de twee is de ongelijkheid niet meer van deze tijd. Ze hopen dan ook dat het gesprek een aanzet geeft tot een discussie over het onderwerp.

Volgens Uphoff "was de CPNB in eerste instantie verbaasd dat we ons een aantal jaar geleden opwonden over het feit dat zo weinig vrouwelijke auteurs geselecteerd werden om het Boekenweekgeschenk te schrijven. Het is goed dat ze er verandering in willen brengen, maar met deze combinatie lijkt het alsof we zestig jaar terug in de tijd gaan."