'Europees lab nodig om controle te houden over kunstmatige intelligentie'
Om de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie in goede banen te leiden, zijn een gemeenschappelijk Europees laboratorium en veel investeringen nodig, zeggen wetenschappers. Alleen op die manier kan Europa het hoofd bieden aan de koplopers: de Verenigde Staten, Canada en China.
Ruim 150 prominente wetenschappers uit meer dan twintig landen willen met deze oproep Europese beleidsmakers ertoe bewegen flinke stappen te zetten. Want Europa loopt achter wat betreft investeringen in talent, onderzoek, technologie en innovatie op het gebied van AI (Artificial Intelligence: kunstmatige intelligentie). De wetenschappers pleiten voor het oprichten van CLAIRE (Confederation of Laboraties for Artificial Intelligence Research in Europe).
China lanceerde vorig jaar een ontwikkelingsplan met als doel: een koppositie op het gebied van AI in 2030. In de Verenigde Staten investeren tech-giganten als Apple, Google, Facebook en Amazon vele tientallen miljarden in AI. De bedrijven nemen complete onderzoeksgroepen over van universiteiten.
De wetenschappers zien met lede ogen aan hoe wetenschappelijk talent wordt verleid door Amerikaanse bedrijven. "De tech-giganten bieden studenten ideale omstandigheden; grote hoeveelheden data om mee te werken en computerkracht waar wij op universiteiten alleen maar van kunnen dromen", zegt Holger Hoos, hoogleraar Machine Learning aan de Universiteit Leiden en een van de initiatiefnemers van de oproep.
Kijk hier voor zijn uitleg.
De wetenschappers die de oproep ondertekenen, zien het Europees wetenschappelijk instituut CERN als voorbeeld. Dat instituut voor nucleair onderzoek is wereldwijd gezaghebbend. De natuurkundigen die ervoor werken hebben een gezamenlijk doel. CLAIRE als equivalent voor kunstmatige intelligentie zou vooral een publiek belang moeten dienen en verantwoording moeten afleggen aan datzelfde publiek.
Eigen Europees wetenschappelijk onderzoek naar kunstmatige intelligentie is noodzakelijk om controle te kunnen blijven houden, vinden de wetenschappers. Wetgeving alleen is niet genoeg. "We kunnen het bedrijven verbieden om data van klanten te verzamelen en te gebruiken op een manier waar wij moeite mee hebben. Dat kan allemaal," zegt Hoos. "Maar het is verraderlijk, want veel AI, zelfs voor experts, zit in een black box. En als wij zelf niet in staat zijn om die black box te bouwen, is het zeer moeilijk om te zien wat er binnenin gebeurt."
Machines moeten onze medestanders worden, niet onze tegenstanders.
De oproep wordt gesteund door internationale topwetenschappers. "Wij vinden het goed dat Europese onderzoekers zich verenigen en menselijke waarden voorop willen stellen", zeggen wetenschappers Michèle Sebag en Marc Schoenauer van de Université Paris-Sud bijvoorbeeld.
Professor Boi Faltings van het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie vindt het belangrijk dat het onderzoek naar AI zich naar Europa verplaatst, omdat er dan meer rekening wordt gehouden met privacy. "Nu wordt AI op andere plekken gemaakt en dient het vaak commerciële en militaire belangen", zegt hij, waarmee hij doelt op de Verenigde Staten en China.
En uiteindelijk is het zo dat de mens verantwoordelijk is voor de rol die kunstmatige intelligentie krijgt in de samenleving, stelt de prominente Spaanse wetenschapper Ramon López de Mántaras. "Machines moeten onze medestanders worden, niet onze tegenstanders."
Duitsland en Frankrijk zijn belangrijk, maar liggen niet heel ver voor op ons. Nederland kan een speler van gelijke grootte worden.
De Europese Commissie lanceerde in april een plan en wil 20 miljard reserveren voor het versterken van kunstmatige intelligentie in de EU. Deze week werd een expertgroep gelanceerd die een Europese strategie voor AI moet gaan uitstippelen. Het kan volgens de oproep een mooi begin zijn van het oprichten van CLAIRE.
Voor Nederland is bij de verdere ontwikkeling een bijzondere rol weggelegd, zegt de Duitse hoogleraar Hoos, die voordat hij naar Leiden kwam twintig jaar in Canada werkte. "Binnen Europa hebben Duitsland en Frankrijk grote eigen belangen. Kleinere landen voelen zich nog weleens door hen buitengesloten. Die bezwaren gelden niet voor Nederland, dat bovendien kan bogen op een reputatie van neutraliteit, betrouwbaarheid en bereidheid tot samenwerking."
Op het gebied van AI boksen we ver boven onze gewichtsklasse, gaat Hoos verder. "Duitsland en Frankrijk zijn groot en belangrijk, maar liggen niet heel ver voor op ons. Nederland kan een speler van gelijke grootte worden, als het tenminste lukt om talent aan ons te binden."
