'Brandende Poolse afvalbergen zijn ecologische ramp'

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

Gitzwarte rookwolken stijgen op van een afvalstortplaats in Polen. Het is de zoveelste keer; dit jaar zijn er al 63 brandende afvalbergen geteld, tegen 37 vorig jaar.

In de meeste gevallen gaat het om brandstichting, zegt de Poolse overheid. De branden worden aangestoken om het illegaal dumpen van afval te verhullen. In sommigen gevallen wordt dat gedaan door bedrijven, in andere gevallen zijn criminelen ervoor verantwoordelijk.

700.000.000 kilo

Het afval op de Poolse stortplaatsen komt lang niet alleen uit Polen zelf, volgens de overheid wordt een groot deel geïmporteerd uit andere landen. Veel Europese landen kunnen of willen niet al hun eigen afval verwerken. Ze laten het daarom verschepen het naar landen die dat wel willen.

China was tot voor kort 's werelds grootste afvalimporteur, maar stopte daar onlangs mee. Het leidde er volgens de Poolse overheid toe dat er vorig jaar meer dan 700.000.000 kilo (illegaal en legaal) afval Polen binnenkwam, tegen de helft daarvan het jaar ervoor

Volgens de Poolse minister voor Milieu Henryk Kowalczyk beloven veel bedrijven die afval importeren dat ze het gaan recyclen, maar die recycling vindt vaak niet plaats. Op een persconferentie vorige week kondigde hij een wetswijziging aan. "Omdat we niet kunnen toestaan dat Polen de dumpplaats wordt van Europa."

Maarten Bakker, recycling- en afvalonderzoeker aan de TU Delft, denkt dat dat laatste niet zo'n vaart zal lopen. "Dat Polen ooit de rol van China kan overnemen is een illusie. Het land kan echt in de verste verte niet de hoeveelheden afval verwerken die China eerder nog importeerde."

De afvalbranden veroorzaken veel luchtvervuiling en het vuur kan lang aan blijven, volgens Bakker. "In dat afval zit enorm veel energie en die vervliegt nu gewoon."

Hij rekent het even voor: "In Nederland verbrandt een afvalverbrandingsinstallatie zo'n 20.000 kilo per uur. Als er dan in Polen meer dan 700.000.000 kilo ligt, kan je dus bijna vier jaar continu afval verbranden. Dat dit nu op een stortplaats ligt te branden is echt een ecologische ramp."

Twee dagen blussen

De brandende afvalbergen blussen kan, maar is bijzonder lastig. Volgens Bakker kan het met veel water en speciale blusmiddelen, maar blijft er een grote kans dat het dan toch nog door blijft smeulen. Een brand bij de stad Zgierz kostte een aantal weken geleden 250 brandweermannen twee dagen om te blussen. De Poolse politie houdt stortplaatsen intussen extra in de gaten om meer branden te voorkomen.

Polen importeert ook afval uit Nederland, weet Bakker. Daarbij zou het niet gaan om afval om te storten, maar juist om te recyclen. Of dat ook daadwerkelijk gebeurt is dus maar de vraag.