Noord-Koreanen durven bij BBC kritiek te leveren op Kim Jong-un

In zeldzame interviews hebben enkele Noord-Koreanen kritiek geleverd op dictator Kim Jong-un. Ze omschrijven hun leider als een "kleine vampier", die het geld van de Noord-Koreaanse bevolking opzuigt.

De twee kritische Noord-Koreanen hadden via ondergrondse kanalen contact met het BBC-programma van Victoria Derbyshire, zelfs al lopen ze daardoor het risico te worden geëxecuteerd of gevangengezet. Ze zijn volledig geanonimiseerd en hun uitspraken zijn door acteurs nagesproken.

Dat Noord-Koreanen zich uitspreken tegen het regime is zeer uitzonderlijk, weet NOS-correspondent Garrie van Pinxteren. Ze bezocht het land ooit zelf en merkte dat het bijna onmogelijk was om zelfs maar met mensen te praten. "In de spaarzame momenten dat ik zonder begeleiding op straat kon rondlopen, weken mensen terug als ik op ze afliep. Je kwam nooit dichter dan twee meter bij ze in de buurt, te ver om iets te kunnen vragen."

Dat het BBC-programma wel met gewone burgers in het Stalinistische land kon spreken, heeft te maken met een goed netwerk via Zuid-Koreaanse groepen die weer ondergrondse contacten hebben in het buurland. "Ze hebben die mensen overtuigend anonimiteit kunnen bieden. Want als ze worden gepakt, komen ze in een kamp terecht, en niet alleen zij, maar ook hun familie."

Een marktkoopvrouw met de fictieve naam Sun Hui is zich bewust van het risico, maar vertelt toch dat er onder de bevolking kritiek is op Kim Jong-un. "Mensen zeggen dat hij zich hetzelfde gedraagt als wij, maar ons geld afpakt. Dat de kleine man zijn hoofd gebruikt om geld op te zuigen als een kleine vampier."

Sun Hui werkt op een markt waar zaken als voedsel, kleding en gesmokkelde elektronica worden verkocht. Miljoenen Noord-Koreanen zijn afhankelijk van dit soort markten om te overleven. De marktkoopvrouw en haar gezin kunnen zich drie maaltijden per dag permitteren als de zaken goed gaan. Dat is niet vanzelfsprekend. De afgelopen jaren werd het land meermalen geteisterd door hongersnood.

Trump

Volgens Sun Hui zijn er in haar omgeving steeds meer mensen die een wat positiever beeld hebben van Kim Jong-un, omdat hij de markten met rust laat en "niet zo vaak hard ingrijpt, wat we ook doen".

Op de markt is ook doorgedrongen dat er een ontmoeting met de Amerikaanse president Trump aanstaande lijkt. "Mensen weten niet veel van die ontmoeting", zegt ze. "Maar iedereen heeft een hekel aan Amerika. Wij zeggen dat de reden dat we in armoede leven, is dat Amerika ons heeft verdeeld en geïsoleerd."

De laatste tijd zijn er veranderingen. "Ze zeggen dat we het goed moeten kunnen vinden met het zuiden. En recentelijk zeggen ze dat we in vrede met Amerika zouden moeten leven, zodat iedereen een beter leven kan hebben."

De tweede Noord-Koreaan waar het BBC-programma contact mee had, werkt in het leger. De man, door de BBC Chol Ho genoemd, uit geen directe kritiek op de leider. Hij vertelt wel over de repressie in het land. "Soms worden mensen door de veiligheidsdienst, de Bowibu, opgepakt omdat ze de verkeerde dingen hebben gezegd. Mensen verdwijnen soms plotseling, maar hier is dat de laatste tijd niet gebeurd."

Chol Ho verwijst naar de Noord-Koreaanse gevangenkampen waar mensen volgens gevluchte gevangenen worden gemarteld, verkracht en gedwongen hun eigen graf te graven. Volgens Amnesty International is er in de kampen plaats voor tienduizenden gevangenen.

Sun Hui vertelt dat in de plaats waar zij woont wel veel mensen worden opgepakt. De terreur zorgt ervoor dat "dat de samenleving blijft functioneren", zegt ze.

Militair Chol Ho vermoedt dat de veiligheidsdiensten valse bekentenissen afdwingen. "Ze laten mensen zeggen dat ze naar China wilden gaan, en dan geven ze ze aan."

Ondanks de repressie en de zware straffen die op het kijken naar buitenlandse media staan, komen er toch veel gesmokkelde dvd's en usb-sticks het land binnen, zegt Sun Hui. "Je moet enorm veel smeergeld betalen als je wordt gepakt, maar mensen willen het toch zien. Het is begrijpelijk. Mensen zijn er nieuwsgierig naar hoe de Zuid-Koreanen leven."

Voor correspondent Garrie van Pinxteren is het vooral opvallend dat de kritiek op het regime van de twee Noord-Koreanen niet zo heel ver gaat. En ook dat de marktkoopvrouw een hekel aan de VS zegt te hebben. "Dat komt door dat isolement. Dat heeft de perceptie van de werkelijkheid veranderd. Die vrouw wijt de geïsoleerde positie van Noord-Korea aan Amerika, niet aan de eigen leider. En ik kan me voorstellen dat ze Kim zo slecht nog niet vinden, want het gaat wel wát beter met het land."