Problemen bij Veilig Verkeer Nederland: organisatie moet op de schop

• Hans Andringa en Ben Meindertsma

Veilig Verkeer Nederland verkeert in grote financiële problemen. Ook heerst er onvrede onder lokale afdelingen over de koers van de top. Dat blijkt uit interne stukken die de NOS in bezit heeft.

"Het voortbestaan van de organisatie is in gevaar", concludeerde accountants- en adviesbureau BDO in oktober. Volgens het niet gepubliceerde rapport komt dat doordat het aantal vrijwilligers afneemt en er steeds meer taken komen te liggen bij betaalde krachten. De verliezen bij de organisatie, die vooral bekend is van de verkeersexamens op basisscholen, lopen daardoor op.

Veilig Verkeer Nederland leed volgens het rapport in 2017 zo'n 800.000 euro verlies. Gezien de reserves zou de organisatie op deze wijze daardoor nog twee à drie jaar kunnen bestaan, stellen de onderzoekers. Volgens hen moet daarom de hele organisatie op de schop, en is het verlies niet "zomaar te compenseren" door kosten te besparen op de begroting van ruim twaalf miljoen euro.

Uit het financieel jaarverslag van de organisatie blijkt dat het aantal leden al jaren fors afneemt en dat na 2016 en 2017 de organisatie ook in 2018 weer verlieslijdend zal zijn.

Frustraties

Volgens het rapport van BDO is gebrek aan geld niet het enige probleem. Er leven veel frustraties onder medewerkers en vrijwilligers. Zo is voor veel werknemers en vrijwilligers onduidelijk wat de strategie is. "Er wordt te weinig gesproken over verkeer en te veel over geld en andere bestuurszaken", concludeert het rapport. Iedereen weet wat de missie is ('Iedereen veilig over straat') maar het is onduidelijk hoe ze hier invulling aan moeten geven.

Het bestuur, onder leiding van oud-minister en burgemeester van Alphen aan den Rijn Liesbeth Spies, lijkt het met de analyse eens te zijn. "De vereniging is niet fit en gezond, er heerst wantrouwen, we hebben te maken met vergrijzing en ook het ministerie is kritisch ten opzichte van Veilig Verkeer Nederland", staat te lezen in de notulen van een verenigingsraad in november. "We kunnen niet op deze voet doorgaan."

VR-bril

Onderdeel van het probleem zou de spanning zijn tussen de 5000 vrijwilligers (de vereniging) en de 60 betaalde medewerkers op het hoofdkantoor (de landelijke professionals). Er is sprake van een sterk wij-zij-denken en de organisatie zou inefficiënt zijn door een veelvoud aan gremia, bestuurslagen en ondersteunend personeel. Zo heeft de organisatie bijna 200 lokale afdelingen en twaalf overkoepelende districten.

Plannen die bedacht worden op het hoofdkantoor sluiten vaak niet aan bij de praktijk van vrijwilligers. Als voorbeeld noemt het rapport de virtualrealitybril die door het hoofdkantoor is ontwikkeld om op scholen te gebruiken voor verkeerslessen. "Afdelingen hebben onvoldoende kennis om dit product te gebruiken", concludeert het rapport.

Motie van afkeuring

Intussen hebben de districtsbesturen weinig vertrouwen meer in de koers van het landelijke bestuur. "Er lijkt iets fundamenteel mis in de top van de organisatie", schrijft district Utrecht in april aan het bestuur. "Er ontbreekt voldoende inzicht en toezicht om te zorgen voor een sluitende begroting en jaarresultaten."

De afgelopen maanden heeft het landelijke bestuur een plan gemaakt dat de organisatie weer financieel gezond moet maken. Dat werd afgelopen vrijdag besproken met de districtsvoorzitters. Maar opnieuw is er kritiek. "Het zogenaamde businessplan is gebaseerd op aannames en niet op onderbouwde getallen", oordeelt district Limburg. Het plan wordt door de districtsvoorzitters naar de prullenmand verwezen.

Een motie van afkeuring van een van de afdelingen wordt uiteindelijk niet ingediend, nadat het bestuur met de toezegging was gekomen om eerder aangekondigde veranderingen opnieuw onder de loep te nemen. Naar verluidt gaat het bestuur nu met nieuwe plannen komen om de organisatie te hervormen.

Kont tegen de krib

Woordvoerder Rob Stomphorst van Veilig Verkeer Nederland laat in een reactie weten het "geen nieuws" te vinden. "Als het zo doorgaat, gaat het inderdaad fout. Maar we zijn druk bezig de organisatie weer gezond te maken", stelt hij. Het financiële tekort is volgens hem ontstaan doordat er de afgelopen jaren extra veel is uitgegeven om te kunnen "innoveren en investeren". Zo is het verkeersexamen op basisscholen gemoderniseerd. Op termijn zou dat ook weer geld moeten opleveren.

Dat enkele districten en lokale afdelingen kritisch zijn verbaast hem niets. "Er zijn altijd districten die er anders over denken." Volgens hem roepen de noodzakelijke veranderingen en professionalisering van de organisatie bij sommigen weerstand op. "Je hebt mensen die het proces goed aanvoelen, en mensen die de kont tegen de krib gooien". Ook leeftijd speelt daarbij volgens hem een rol: "Sommigen hebben de oorlog nog meegemaakt, die denken ook op een hele andere manier."