Dagje Middeleeuwen om kastelen betaalbaar te houden

• Roel Pauw

  Verslaggever

De plastic ontbijtbordjes en de kartonnen koffiebekertjes verdwijnen uit beeld. Telefoons, brillen, horloges gaan in de tas. Tachtig leden van re-enactmentgroep Het Woud der Verwachting doen hun best om de bezoekers van kasteel Ammersoyen (in Ammerzoden) zoveel mogelijk in middeleeuwse sferen te brengen.

De monnik, de jonkvrouw, de heraut en de klaroenblazer, allemaal dragen ze de kleding die bij hun functie en sociale positie hoort. En dan is er natuurlijk het kasteel zelf, dat met zijn vier massieve ronde torens, zijn slotgracht en ophaalbrug ook haast een prototype middeleeuws kasteel is.

Op de Dag van het Kasteel kon je even terug naar de Middeleeuwen. Heel veel volwassenen en kinderen deden dat:

"Nederland telt een kleine duizend kastelen en buitenplaatsen", vertelt Janneke van Dijk. Zij is projectmanager van de Dag van het Kasteel. "We doen dit nu voor de elfde keer en het is nadrukkelijk de bedoeling om dit deel van ons culturele erfgoed onder de aandacht van het publiek te brengen."

Geldnood

En dat is nodig ook volgens haar, want dat het er allemaal nog is, noemt ze niet vanzelfsprekend. "Het kost heel veel geld om het allemaal te onderhouden en als je weet dat de overheid steeds meer objecten afstoot, kun je je voorstellen dat dat af en toe tot acute problemen leidt."

Hoeveel kastelen er in geldnood verkeren, weet Van Dijk niet precies. "Veel landgoederen zijn particulier bezit en je kunt niet zomaar in iemands huishoudboekje kijken. Maar het gebeurt toch wel geregeld dat eigenaren het niet meer redden. Google maar eens op 'kasteel te koop'."

Kasteel Ammersoyen staat er onberispelijk bij, zeker op deze zonnige Tweede Pinksterdag. Kasteelmanager Annette Zelenberg is blij met de extra aanloop deze dag. "Gisteren hadden we 1000 bezoekers, vandaag rekenen we op het dubbele."

Toch is de exploitatie van dit kasteel niet eenvoudig. "We krijgen per jaar 25.000 mensen over de vloer. Dat is niet slecht maar het zouden er nog best wat meer mogen zijn. Verder worden we gesteund door donateurs, organiseren mensen hier hun trouwerij of een andere evenement en dan is er nog de Postcodeloterij."

Het is dus sprokkelen geblazen. En zo'n oud gebouw heeft één groot nadeel: het vraagt nogal wat onderhoud. Na de Pinksteren komen er steigers tegen de westelijke muur van het kasteel te staan. De boel moet geschilderd worden, en dat is een aanzienlijke kostenpost.

"Veel van wat een kasteel waard is, zie je niet terug in de kassa", zegt Van Dijk. "Denk bijvoorbeeld aan de waardevermeerdering van de huizen die in de buurt van een kasteel staan. Of denk aan de bossen en landerijen die door de landgoedeigenaar worden onderhouden, waar mensen gratis kunnen recreëren. Denk ook aan de horeca die profiteert van een mooi kasteel in de buurt. Daar zouden we best eens wat meer bij stil kunnen staan, dus ik hoop dat deze Dag van het Kasteel daar weer een beetje aan bijdraagt."

Ondertussen komen de eerste bezoekers van vandaag het terrein op, waar ze kunnen zien hoe een valkenier te werk ging, hoe jonge hovelingen onderwijs kregen en hoe dames met hun lange gewaden te paard gingen. Dat mag je ook zelf proberen op een namaakpaard.

Let wel: op de Dag van het Kasteel is de entree niet overal gratis. In Ammersoyen in elk geval niet, daar wordt de schilder van betaald.