Vriend Syrische messentrekker: 'Hij had niet vrij moeten komen'

"Ik wist niet wat ik zag." Vol verbazing keek Abdul Rahman Kaseem op Bevrijdingsdag naar de beelden uit Den Haag van de Syrische messensteker. Hij zag zijn vriend Malek F., maar herkende hem niet meteen. "Die baard had hij eerder niet."

Kaseem wil het verhaal van F. vertellen. Niet om goed te praten wat hij deed ("Het is en blijft afschuwelijk"), maar om duidelijk te maken dat er meer achter het verhaal zit dan 'gewoon' een verwarde man die met een mes op mensen instak.

De twee Syrische mannen waren in hun thuisland buren. "Hij was een normale man", vertelt Kaseem tegen de NOS. "We woonden in een normale wijk, geen conservatieve gemeenschap." In Syrië was F. barman en deed hij alles wat een jonge man doet. "Hij dronk bier en ging uit met meisjes."

Toen het te gevaarlijk werd in Syrië, vluchtte F. net als Kaseem naar Europa. Ze kwamen terecht in Nederland hielden al die tijd contact via Facebook en WhatsApp. In eerste instantie was er nog niks aan de hand.

"Hij was sociaal, integreerde snel en dat weten de mensen die hem kennen in Den Haag ook." F. had volgens Kaseem zelfs een tijdje een baan als barman in Scheveningen. "Hij was trots op Nederland. Hij vierde Koningsdag en wilde altijd meer doen voor de samenleving."

Religieus was hij niet, zegt zijn vriend. "Zo ver ik weet is hij nog nooit in een moskee geweest. Hij had een tatoeage, was barman en dronk alcohol. Hij deed niet mee aan de ramadan en ging bijna ieder weekend naar de nachtclub. Dat doen mensen die religieus zijn niet."

Na een paar maanden in Nederland haalde het verleden in Syrië F. in. Hij kreeg volgens Kaseem last van psychische problemen en zocht hulp. "Volgens de psycholoog was het eerst slapeloosheid en depressie. Daar kreeg hij drieënhalf jaar geleden medicijnen voor."

Alles leek toen onder controle, tot in 2015 een kantelpunt kwam. "Hij had gezinshereniging aangevraagd voor zijn vader, die nog niet in Nederland was." De aanvraag werd volgens Kaseem afgewezen en daarop besloot de vader van F. zelf de oversteek te wagen. Dat ging helemaal mis. "Hij is verdronken. F. moest naar Italië toe om hem te identificeren."

Het verlies van zijn vader kon hij niet verkroppen, vertelt Kaseem. F. voelde zich schuldig, omdat hij zelf wilde dat zijn vader naar Nederland kwam. "Hij kwam in een diepe depressie terecht en begon steeds meer wiet te roken en te drinken, in combinatie met zijn medicijnen."

F. kreeg steeds meer waanideeën. "Hij werd gek. Eerst deelde hij nog zijn verdriet op Facebook. Later werden dat verhalen over dat hij werd achtervolgd en dat mensen hem dood wilden hebben." F. geloofde volgens Kaseem in een geheime organisatie die handelt in opdracht van de duivel. "Hij zei dat ze wilden dat hij met hen samen zou werken."

Meerdere keren zag Kaseem op Facebook een video van F., waarin hij deelde wat er in zijn hoofd omging. "Hij kreeg geheime berichten. Een rode auto betekende bloed, een blauwe auto dat hij naar de zee moest gaan. En als ergens het licht aan en uit ging, kreeg hij weer een opdracht. Hij werd geobsedeerd."

Het ging zo ver, dat hij ging geloven dat zijn eigen familie ook bij de 'geheime organisatie' hoorde, vertelt Kaseem. "Hij sloeg zijn broer, midden op straat." Familie en vrienden van F. waarschuwden de zorginstanties en de politie meerdere keren voor zijn gedrag. Niet veel later gooide hij zijn eigen huisraad op straat en werd hij opgenomen bij de ggz-instelling Parnassia.

Tijdens de opname had Kaseem meerdere keren contact met F. "Hij vertelde me dat hij zo veel medicijnen kreeg dat hij niets meer wist." Een paar weken voor de steekpartij op Bevrijdingsdag werd F. vrijgelaten. "Niemand heeft toen nog contact met hem gehad. En toen gebeurde het."

Veel vragen

Volgens Parnassia leek F. stabiel en kon zijn opname omgezet worden in een intensieve behandeling thuis. Kaseem vraagt zich af of dat wel klopt. "Die baard, dat mutsje, die dingen die hij heeft geroepen, zo kennen wij hem niet. Hij had niet vrij moeten komen. Hij was niet in orde."

De familie en vrienden van F. blijven achter met heel veel vragen. "Waarom is hij vrijgelaten? Konden wij dit voorkomen? Wat was zijn behandeling? Welke medicijnen heeft hij gekregen?"

Kaseem hoopt dat de slachtoffers snel herstellen. "Ik herinner me nog hoe vreselijk het was in Syrië als iemand gewond raakte. Hopelijk komt het allemaal goed."