Krijgt Amerika zijn eerste vrouwelijke CIA-directeur?

• Victor Pak

  redacteur Bureau Washington

Zelf had ze er geen zin meer in, maar toch zat Gina Haspel deze week in de Senaat om gehoord te worden als kandidaat-directeur van de CIA. Senatoren van de inlichtingencommissie hadden een waslijst aan vragen voor Haspel, die al 33 jaar bij de CIA werkt. Haspel was het laatste jaar plaatsvervangend directeur. Vrijwel direct na haar afstuderen ging ze er aan de slag, om er nooit meer weg te gaan.

Met zoveel ervaring als carrièrespion lijkt ze de perfecte directeur van de CIA, maar juist al die ervaring roept ook vragen op over haar beoordelingsvermogen. Zo gaf Haspel na de aanslagen van 11 september leiding aan een zogeheten 'black site' van de CIA in Thailand.

In deze geheime gevangenissen (het bestaan daarvan werd altijd ontkend) werden terreurverdachten gemarteld. Ook in de gevangenis in Thailand gebeurde dat. De rol van Haspel daarin is onduidelijk, maar ze zou zich nooit verzet hebben tegen die praktijken.

Vernederend verhoor

Sterker nog, Haspel was voorstander van het geheimhouden ervan. In 2005 was ze voor het vernietigen van videobanden waarop te zien was hoe gevangen werden onderworpen aan waterboarding (waarbij de gemartelde het gevoel krijgt te verdrinken). Daar gingen woensdag bij de hoorzitting in de Senaat dan ook veel vragen over.

Wegens al die vragen dreigde Haspel vorige week vrijdag nog haar kandidatuur in te trekken. Ze vreesde voor een vernederend verhoor, waarbij haar eigen reputatie en die van de CIA geschaad konden worden.

Haspel uitte die vrees richting het Witte Huis. De woordvoerder van president Trump, Sarah Sanders, ging halsoverkop naar het CIA-hoofdkantoor om Haspel over te halen zich niet terug te trekken.

Haspel is niet de eerste kandidaat van Trump die onder vuur kwam te liggen. Vorige maand trok Ronny Jackson zich terug als kandidaat-minister voor Veteranenzaken, nadat er geruchten gingen dat hij zich misdroeg, onder meer door dronken te zijn onder werktijd. Volgens Jackson waren de beschuldigden vals en verzonnen.

Maar Haspel had geen zin om de "nieuwe Ronny Jackson te worden", zoals ze zelf zei. De hele dag is op haar ingepraat om er zeker van te zijn dat ze woensdag voor de Senaatscommissie zou verschijnen. De president stuurde op maandag zelfs een tweet de wereld in om zijn steun aan Haspel te bevestigen.

Trump prees haar juist omdat ze een geharde terrorismebestrijder is. Tijdens de campagne liet Trump zelfs vallen dat hij het martelen van terreurverdachten nuttig acht. Het waren juist die praktijken waarover Haspel deze week werd ondervraagd.

Ze beloofde dat de CIA onder haar leiding het martelprogramma niet opnieuw zal opstarten. Haspel zei dat ze niet geloofde dat marteling werkt en haar "sterke morele kompas" zal volgen als de president haar zou vragen om het martelprogramma opnieuw op te starten. Ze wilde geen antwoord geven op de vraag of het martelen van verdachten immoreel was. Het verhoor van Haspel duurde al met al maar liefst vijf uur.

Eén Republikeins lid van de inlichtingencommissie vond haar antwoorden niet overtuigend. John McCain, de Republikeinse presidentskandidaat in 2008, liet weten tegen haar benoeming te stemmen.

McCain had vooraf schriftelijke vragen ingediend bij Haspel, omdat hij wegens een tumor in zijn hersenen niet aanwezig kon zijn bij het verhoor. Volgens Amerikaanse media is er een kleine kans dat McCain beter wordt. Vrienden zoals voormalig vicepresident Joe Biden zouden al afscheid van hem nemen zonder 'vaarwel' te zeggen. McCain zal door zijn afwezigheid mogelijk niet mee kunnen stemmen.

Ook enkele Democraten zullen tegen Haspels benoeming stemmen, onder wie Dianne Feinstein uit California. Dat is opmerkelijk, want Feinstein stemde vorig jaar wel voor Haspels benoeming als onderdirecteur van de CIA. Het illustreert de spagaat waarin sommige Democraten verkeren om hun kritische achterban tevreden te houden.

Ondanks de ophef en het verzet van sommige senatoren zal de nominatie van Haspel waarschijnlijk niet in gevaar komen. Democratische senatoren uit staten waar Donald Trump in 2016 won, zullen geneigd zijn om voor Haspel te stemmen.

Democraat Joe Manchin uit West-Virginia heeft zijn steun al toegezegd. Verwacht wordt dat de Senaat zich volgende week over Haspels benoeming zal uitspreken.