Seks, alcohol en manipulatie: formule van kijkcijferhit Temptation Island

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

In een kritieke tijd voor RTL waar de kijkcijfers blijven dalen, is televisieprogramma en relatietest Temptation Island een uitkomst. Met gemiddeld 701.000 kijkers per week, vooral hoogopgeleide jonge vrouwen, heeft de omroep een pareltje in handen. Maar in de strijd om meer kijkers laat RTL wel een paar steken vallen. Zo was er laatst sprake van kijkersbedrog en manipuleren de programmamakers erop los, zeggen televisierecensenten. "De makers hebben overduidelijke trucjes", vertelt Angela de Jong, recensent bij het AD.

Vanavond wordt de finale van de serie uitgezonden.

Het programma is een grote machine, zegt De Jong. "Het draaiboek voor de afleveringen ligt waarschijnlijk van tevoren al vast. De makers bedenken wat ze willen dat de deelnemers zeggen en interviewen zo lang door totdat ze die antwoorden krijgen. En dat is niet alles: ik heb zelfs van een betrouwbare bron gehoord dat in de eerste seizoenen stand-ins werden gebruikt om voor allerlei compromitterende beelden te zorgen die in het echt uitbleven. Zo lagen er acteurs onder de dekens in bed om net te doen alsof de deelnemers seks hadden."

RTL zegt dat er in de laatste drie seizoenen, die door RTL zelf zijn geproduceerd, geen stand-ins zijn gebruikt bij de opnames van Temptation Island. Over de eerdere zeven seizoenen doet RTL geen uitspraken, die werden geproduceerd door Veronica.

Hierboven zijn ze nog gelukkig, de deelnemers. In Temptation Island ondergaan ze een relatietest. Vier koppels, uit België en Nederland, worden twee weken lang gescheiden met verleiders in twee resorts op een eiland gezet (dit seizoen in Thailand). De verleiders proberen de relaties kapot te maken tijdens feestjes vol drank en weinig kleding, en dat lukt ze dan ook vaak. 'Echte' camera's en verborgen camera's volgen ze tijdens deze test.

Niet meer echt

Maar de gemaakte televisie is niet meer echt, zegt De Jong. "Reality-televisie is niet meer wat het was. Sinds het succes van Big Brother zijn deelnemers bewuster van de camera's die alles filmen. Ook de kijkers zijn gewend. Daarom moeten de makers wel manipuleren, anders is er voor de fans niks aan."

Het manipuleren tijdens Temptation Island kwam jaren geleden al naar buiten. Journalist Barbara Kuipers, die voor Temptation Island werkte, schreef het boek Niet te Filmen over het maakproces van eerdere seizoenen. "Er is een script waarin alles van tevoren wordt vastgelegd: wie moeten ruzie met elkaar krijgen, wie zal vreemdgaan, wie gaat huilen. Aan de verslaggever de taak om de kandidaten zo te sturen dat het script realiteit wordt", zei Kuipers in 2011 tegen de Volkskrant.

Het gebeurt niet alleen bij Temptation Island. Het is een trend in de ontwikkeling van reality-televisie. Uit onderzoek blijkt dat door programmamakers via processen van selectie en framing een andere 'realiteit' wordt gecreëerd.

Het ligt er natuurlijk aan wat je manipuleren noemt, zegt mediajournalist Ron Vergouwen. "Ze zullen niet gaan photoshoppen, maar met selecteren van beelden, uitvergroten, omlijsten met muziek en een gekleurde introductie van een presentator of voice-over duw je een kijker natuurlijk een bepaalde richting op. Dat doen alle tv-makers, maar hier is het wel tot een kunst verheven."

RTL neemt in Temptation meer risico's dan bij vorige programma's. "Het is gewoon gelegitimeerde porno. De fan wil extreme televisie met expliciete beelden. Je kan niet laten zien wat al in seizoen 1 te zien was. Je moet vernieuwen, extremer worden, de kijker moet wel bevredigd worden", zegt De Jong.

Laatst werd een fragment van de serie in twee varianten uitgezonden. "Een menselijke fout aan de kant van de producent", zegt woordvoerder van RTL Robin van den Broek. "Een pijnlijke fout", zegt Vijf, de Belgische zender waarop de serie wordt uitgezonden.

De kijker is koning

En de resorts die volgens het programma ver weg van elkaar liggen, liggen eigenlijk praktisch naast elkaar. Een kilometer over het strand lopen. Zo dichtbij dat zelfs een van de deelnemers tijdens de opnames even naar het andere resort wilde lopen om hallo te zeggen tegen zijn vriendin, zei de deelnemer in het tv-programma Temptation Talk.

Of het nou onderdeel van een bewuste strategie is of niet, het programma trekt in ieder geval wel relatief veel kijkers. En de kijker is koning, dus geeft RTL alles om te zorgen dat de kijker blijft. Losbandige feesten, veel drank, seks en dates met verleiders op plekken waar toevallig maar één tweepersoonsbed is. En dat alles rond 20.30 uur op donderdagavond. Máár ook met goede televisie. De Jong: "Het programma is onwijs mooi in elkaar gezet, heel gelikt. De combinatie van muziek en montage is heel goed gedaan."

RTL kan het succes van Temptation Island goed gebruiken. De omroep heeft de laatste tijd veel kijkers verloren. "Daarom hebben ze het roer drastisch omgegooid", zegt de Jong. Dat beaamt Van den Broek. "Temptation is heel belangrijk voor RTL, want alles wat we doen is voor de kijker. De fanbase op tv is ten opzichte van vorig jaar met 29 procent gegroeid." Bovendien is Temptation allang niet meer uitsluitend voor het tv-publiek, zegt Van den Broek. "Het is een merk geworden dat juist ook online een grote fanbase heeft opgebouwd en regelmatig het gesprek van de dag is."

Uitgemolken

Dat is de reden dat een extra seizoen wordt gemaakt voor RTL's streamingdienst Videoland. "Bij Videoland en RTL XL worden de afleveringen gemiddeld 1.000.000 keer online gestreamd. We zien dat het online heel goed scoort en dat er heel veel fans zitten. Wij geloven dat de kijker toe is aan de volgende stap." Het programma moet ervoor zorgen dat Videoland veel meer gaat opbrengen, zegt De Jong. "Zo brengen ze Videoland enorm onder de aandacht. Het programma wordt echt uitgemolken."

Maar bij Videoland moet de kijker voor dit extra seizoen betalen: 8,99 euro per maand. De reguliere editie blijft echter ook gewoon bij RTL 5 te zien. "Ze zullen zoveel mogelijk potentiële kijkers over de streep willen trekken, dus worden de beelden nog explicieter en wordt de serie nog extremer", voorspelt de tv-recensente.

De deelnemers doen maar al te graag mee aan het extreme, zegt De Jong. "De deelnemers komen niet heel snugger op me over, in elk geval niet als mensen die heel erg nadenken over de lange termijn. Ze realiseren zich niet dat deze beelden nooit meer weggaan en over tien jaar in hun nadeel kunnen werken."

De deelnemers krijgen niet betaald, ze krijgen alleen de vakantie van twee weken cadeau. "De meesten doen het voor de kortstondige roem. Dan willen ze het bijvoorbeeld proberen als vlogger." Anderen worden ingezet als entertainers: die krijgen 475 euro voor 1,5 uur aanwezig zijn op een feestje.

Of ze het nou doen voor de roem of het geld erna, aandacht krijgen ze in ieder geval. "Vroeger deed je een auditie voor Idols als je aandacht wilde. Als je slecht genoeg was, zat je daarna een seizoen lang bij Jensen op de bank. Nu heb je Temptation Island", sluit De Jong af.