Wie heeft eigenlijk die badjassen bij de bekerfinale bedacht?

Bij tientallen voetballers zullen ze nog in de kast hangen. Bij anderen ligt hij wellicht verfrommeld op de rommelzolder. Michael Mols bekende ooit in een interview dat zijn vrouw er nog bijna dagelijks in loopt. Dé badjas.

Het blijft een vreemde combinatie: bekerfinales op het voetbalveld en badjassen. Maar wie een beetje speurt op het internet, zal legio foto's aantreffen van bezwete voetballers in vormloze, badstoffen exemplaren. Het is dan ook al meer dan honderd jaar een gouden combinatie.

Zilveren bal

Sporthistoricus Jurryt van de Vooren spitte in de archieven en stuitte daar op de oervader van de voetbalbadjas. "Kees van Hasselt", zegt Van der Vooren zonder enige aarzeling. "Een oud-voetballer en de eerste officieuze bondscoach van het Nederlands elftal. Van Hasselt was in 1901 een van de bedenkers van het Zilveren Bal-toernooi. Dat zou je kunnen zien als een voorloper van het huidige bekertoernooi, maar dan een stuk kleiner. Het idee was dat speciaal uitgenodigde teams over drie speeldagen de degens met elkaar kruisten op de velden van Sparta in Rotterdam om de Cup. Het was een opwarmertje voor het voetbalseizoen."

In 1912 kwam Van Hasselt op het idee om na afloop van de finale van de Zilveren Bal de voetballers van Haarlem en HFC een badjas te geven. Op sportgeschiedenis.nl citeert Van der Vooren uit tijdschrift 'Het Sportblad' van 26 september 1912. "Een nieuwe uitvinding. Kees van Hasselt had uit Scheveningen 'n stelletje badmantels meegenomen en elke speler kreeg er een. De scheidsrechter ook."

Algemeen Handelsblad uit die tijd schreef ook over de noviteit. "Een uitstekend middel om kouvatten te voorkomen. Na afloop van een finale is iedereen tenslotte bezweet en tijdens het wachten op de feestelijke uitreiking van de bokaal loopt een speler zomaar een verkoudheid op."

Onderkoeld

"Het was gewoon praktisch", concludeert Van der Vooren. "In die tijd werd de winnaar toegesproken door de burgemeester. Tegen de tijd dat die man uitgesproken was, lagen de spelers al half in hun graf, onderkoeld en wel."

Tot 1954 bleef de badjas verbonden aan het toernooi om de Zilveren Bal. "Maar met de intrede van het betaald voetbal was het gedaan met het toernooi. En dus ook met de badjas."

Hoewel, gedaan met de traditie van de badjas? Ook in de tussenliggende jaren doken geregeld foto's op van spelers in ochtendjas.

Denk aan het gouden Ajax van Johan Cruijff dat in 1972 de Europa Cup I (Internazionale) en de wereldbeker (Independiente) in wit badstof vierde. En wat droegen 'IJzeren Rinus' Israël, Wim Jansen en Lex Schoenmaker na de UEFA Cup-zege in 1974? Juist.

Ook in het toernooi om de KNVB-beker werden de badjassen nog geregeld van stal gehaald. In 1966 liepen Spartanen als judoka's rond, in vol ornaat met een bosje bloemen in de ene hand en de beker in de andere door De Kuip.

In1978 nam Willem van Hanegem namens AZ de 'dennenappel' in ontvangst met natte haren en een warme badjas. En in 1981 deden Kees Kist, John Metgod, Kristen Nygaard en John Metgod dat nog eens dunnetjes over.

De badjas is dus nooit echt weg geweest, al verwaterde de traditie wel. Tot sportmarketeer Frank van den Wall Bake de traditie in 1995 nieuw leven inblies.

"Het idee was natuurlijk gejat uit Engeland, daar waren de badjassen dertig, veertig jaar geleden al traditie bij bekerfinales", vertelt Van den Wall Bake 23 jaar later. "Destijds deed ik een opdracht voor Amstel Bier, dat in 1995 naamsponsor werd van het KNVB-bekertoernooi. Toen heb ik voorgesteld om de badjassen met logo van de sponsor in te voeren. De rode voor de winnaar, want rood was de kleur van Amstel. En de witte voor de verliezer."

Het logo zou uiteindelijk verdwijnen, toen reclame voor alcohol in de ban werd gedaan. Maar de badjassen bleven. En dat was niet tot ieders tevredenheid. "Natuurlijk waren de shirtsponsors van de finalisten daar niet blij mee, want die verdwenen op het belangrijkste fotomoment achter de badjas. Daar ben ik ook best wel eens op aangesproken. Maar mijn klant was Amstel, dus daar had ik maling aan."

De bierbrouwer is al lang niet meer verbonden aan het bekertoernooi. Toch zullen alle spelers zondag weer geduldig in de rij staan om een badjas in ontvangst te nemen. Is Van den Wall Bake eigenlijk trots op de traditie? "Trots. Nou nee. Ik heb wel andere dingen geïntroduceerd in de sport waar ik een stuk trotser op ben."