Turkije breidt censuur uit, nu is het internet aan de beurt
Turkije gaat ook op het internet censureren. De regering van president Erdogan voert een wet door die bepaalt dat voor het plaatsen van online-video's een vergunning nodig is. Series, livestreams van evenementen, nieuws: in de toekomst moet het eerst langs de media-waakhond. En wat zonder vergunning online staat, kan worden geblokkeerd.
Gisteren riep Erdogan vervroegde verkiezingen uit. Die stonden gepland voor eind 2019, maar zijn nu over twee maanden, op 24 juni. Erdogans nagenoeg totale grip op de media wordt beschouwd als een grote troef in de campagne.
Met de nieuwe mediawet voor online content dicht hij het laatste gat in de dijk. Het web is de enige vrijplaats voor ongecensureerde informatie, de laatste jaren veel gebruikt door Turken die van andere media zijn geweerd. De regering ziet het probleem niet. "Deze wet is slechts bedoeld om toezicht te kunnen houden."
Webiz
Het is een huiskamer. Hoge plafonds, ornamenten en een houten paneeldeur. In de hoek is een opstelling gemaakt van decorplaten, twee lichte camera's op statief en twee fauteuils; eentje voor de interviewer en eentje voor de gast. Webcasting vanuit de binnenstad van Istanbul.
"Dit is onze studio voor online uitzendingen", zegt Sabiha Temizkan. Ze is journalist en was anderhalf jaar geleden plotseling werkloos toen het tv-station waarvoor ze werkte werd verboden. Een groepje collega's besloot online door te gaan. "Maar het is duidelijk dat ze ook proberen de stemmen die uit deze ruimte komen de mond te snoeren."
De online talkshow Webiz gaat over economie en politiek. De meeste gasten zijn wetenschappers, journalisten en politici. "Wij zijn bezorgd, want de regering probeert alle oppositionele geluiden in te dammen. De introductie van controle op het internet, betekent waarschijnlijk nieuwe censuur. Het is niet anders uit te leggen."
Correspondent Lucas Waagmeester ging langs bij Sabiha Temizkan:
In Ankara staat het kantoor van de RTÜK, de Hoge Raad voor radio en televisie. Hier bepaalt een negenkoppige commissie wat geschikt is voor uitzending. De leden in de RTÜK worden gekozen door het Turkse parlement, waardoor zeven leden pro-regering zijn.
Ilhan Tasci is een van de twee mannen die namens de oppositie in de raad zitten. Bij een stemming delft hij dus altijd het onderspit, maar hij ziet wel van binnenuit wat er gebeurt. "Ze willen hetzelfde doen met internet als ze hebben gedaan met televisie en kranten."
Volgens Tasci heeft de nieuwe online-wet alles te maken met de aanstaande verkiezingen. "In de verkiezingsrace is de ruimte voor een oppositionele stem al enorm afgenomen. De enige plek waar die nog gehoord wordt, is het internet. Nu we naar verkiezingen gaan, wil de regeringspartij die ruimte ook schoonvegen."
De regering zelf zegt dat de wet nodig is voor de nationale veiligheid en politieke stabiliteit. Bovendien moet de Turkse consument beschermd worden tegen 'dreiging van buiten', die Turkse waarden zou kunnen aantasten. Vice-premier Bekir Bozdag: "Deze nieuwe wet heeft niet het doel om vrijheden in te perken, hij is slechts bedoeld om toezicht te kunnen houden."
Web-blokkades zijn niet nieuw in Turkije. Al sinds 2015 past de regering ze breed toe. Tientallen nieuwssites zijn alleen via een VPN-server, die lokale servers omzeilt, te openen. Ook Wikipedia is geblokkeerd in Turkije. Er staat informatie op die de Turkse regering niet zint.
Al jaren staat Turkije boven aan de lijst van landen die Twitter verzoeken accounts of tweets te verwijderen. Twitter gaat vaak op die verzoeken in, omdat het bedrijf zich zegt te willen houden aan lokale wetgeving. Meerdere keren in de afgelopen jaren gingen sociale-media-netwerken en sites als YouTube tijdelijk op zwart in Turkije.
Ook deze site, NOS.nl, is al sinds december 2016 niet te openen in Turkije. Officieel omdat er een filmpje te zien is van de moord op de Russische ambassadeur Karlov in Ankara. De mediawaakhond koos ervoor niet alleen de link naar dat filmpje, maar het volledige domein NOS.nl voor Turkse gebruikers te blokkeren.
In de tang
In de praktijk zal de RTÜK niet alle webcasts vanuit alle huiskamers gaan controleren. Maar omdat er officieel een vergunning nodig is om content online te mogen zetten, kan een site zonder aanklacht of juridische procedure offline gehaald worden. De regering heeft zo onwelgevallige media-uitingen in de tang.
"Zelfs als het niet zo genoemd wordt; de censuur is heel openlijk", zegt Sabiha Temizkan in het studiootje van Webiz. "Zoals het recht van journalisten om het nieuws te vertellen is weggenomen, is het recht van het publiek weggenomen om nieuws tot zich te nemen", vindt ze. "Ze kunnen het allerlei andere namen geven, maar wat hier gebeurt, is wat je censuur noemt."
