Ja, je kan nog veilig naast een transformatorhuisje wonen
Mitchell van de Klundert
redacteur Online
Omdat niet uitgesloten is dat hoogspanningslijnen van invloed zijn op de gezondheid van kinderen, adviseert de Gezondheidsraad vandaag om het bestaande 'voorzorgbeleid' te handhaven. En zelfs om dat eventueel uit te breiden naar ondergrondse elektriciteitskabels, transformatorstations en transformatorhuisjes.
Het beleid is nu nog dat nieuwe huizen, uit voorzorg, niet te dicht bij hoogspanningslijnen worden gebouwd. Een eventuele uitbreiding naar alle huizen in de buurt van de 125.000 transformatorhuisjes en 330.000 km aan ondergrondse elektriciteitskabels in Nederland zou gigantische gevolgen hebben. En bovendien is het totaal overtrokken, zeggen experts.
'Je zaait er angst mee'
"Het daadwerkelijke risico van ondergrondse elektriciteitskabels, transformatorstations en transformatorhuisjes, is nooit uitgezocht", zegt Leo Lagendijk. Hij is energieconsultant bij DNV GL, het voormalige KEMA-keuringsinstituut voor de Nederlandse elektriciteitssector. Het advies van de Gezondheidsraad is gebaseerd op de bovengrondse lijnen. "Ik vind het dus enigszins voorbarig, ik noem het een schot voor de boeg. Je zaait hier angst mee, het wekt de indruk dat mensen risico lopen als ze naast een transformatorhuisje wonen."
En dat risico is er amper, heeft Lagendijk gemeten. De langdurige blootstelling aan sterke magnetische velden is alleen mogelijk schadelijk op een afstand van twee meter vanaf transformatorhuisjes. Daar moet je dan een jaar lang 14 uur per dag zitten om ook echt iets op te lopen. Dus zelfs met een transformatorhuisje direct naast je slaapkamer, krijg je niet genoeg gevaarlijke straling binnen - als je tenminste minder dan 14 uur per dag op bed ligt.
"Alleen een baby slaapt wel meer dan 14 uur per dag, Misschien moet je om die reden dan een babybedje aan de andere kant van de slaapkamer zetten", zegt hij.
Ja, er is mogelijk een heel klein risico. Maar dit advies maakt mensen onterecht bang.
Ook Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, is kritisch over het advies van de Gezondheidsraad. "Ja, er is mogelijk een heel klein risico. Maar dit advies maakt mensen onterecht bang. En omdat het zo voorzichtig is geformuleerd in het rapport, kun je er eigenlijk geen kritiek op hebben. Het is een zwak verband en een heel zwak effect. Dat staat ook in het rapport."
Helsloot is ook kritisch op de al langer bestaande uitkoopregeling. Die maakt het voor mensen die direct onder een hoogspanningskabel wonen mogelijk zich door de gemeente te laten uitkopen. "Zulke maatregelen maken mensen onterecht bang", meent Helsloot. "Je geeft als overheid het signaal dat er iets ergs mee is, terwijl dat niet hard is aangetoond."
Het verband mag dan misschien zwak zijn, toch schrijft de Gezondheidsraad dat sterke magnetische velden mogelijk een hoger risico geven op het ontstaan van kinderleukemie en hersentumoren bij kinderen. Eén geval per twee jaar hangt mogelijk samen met de aanwezigheid van bovengrondse elektriciteitslijnen. En ieder geval van leukemie bij kinderen is er natuurlijk één teveel.
Lagendijk zou het wel begrijpen om daarom bij nieuw te bouwen huizen ervoor zorg te dragen dat ze niet onnodig worden blootgesteld. Bijvoorbeeld door ze dus niet te dicht bij transformatorhuisjes te plaatsen.
Overweging voor de politiek
In reactie zegt de Gezondheidsraad dat het advies inderdaad is gebaseerd op onderzoek naar bovengrondse kabels. "Maar het gaat dus om de magnetische veldsterkte, die is ook aanwezig bij de ondergrondse lijnen en transistorhuisjes", zegt woordvoerder Eert Schoten.
"Of de nadelige effecten ook van toepassing zijn voor ondergrondse kabels en transformatorhuisjes moet nog precies in kaart worden gebracht. Wij doen dat niet, maar geven het mee aan de politiek als overweging."
