Wachtlijst voor eiceldonatie ellenlang, er zijn te weinig donoren

De drie eicelbanken van Nederland kampen met een groot tekort aan eiceldonateurs. Stellen met een kinderwens komen nauwelijks nog op de wachtlijst. Dat blijkt uit een inventarisatie van Trouw.

"Heel veel mensen weten niet dat er eicelbanken bestaan", zegt een woordvoerder van het UMC Utrecht, waar in 2012 de eerste eicelbank werd geopend, tegen de NOS. Het is volgens het ziekenhuis een van de redenen waarom maar zo weinig vrouwen hun eicellen afstaan. Ook moeten vrouwen nu actief benaderd worden voor eiceldonaties. "Spontaan melden ze zich niet zo snel aan", zegt hij.

Ook het intensieve traject dat vrouwen doorlopen om eicellen te doneren speelt waarschijnlijk een rol. "Het is ook niets niks", zegt de woordvoerder. "Voor mannen is zaad doneren vrij simpel, maar vrouwen moeten zes tot acht keer per jaar naar het ziekenhuis."

Vrouwen die eicellen doneren, moeten zichzelf twee tot vier weken voor de donatie dagelijks in de buik injecteren met twee middelen: één om de eigen menstruatiecyclus stil te leggen, en één om meerdere eiblaasjes tegelijk in hun eierstokken te laten rijpen. Als die rijp zijn, worden ze geoogst via een vaginale punctie. Dit kan erg pijnlijk zijn, en is bovendien niet zonder risico.

Er bestaat een kleine kans dat donorvrouwen er ontstekingen in de eierstokken van krijgen, of dat de eigen vruchtbaarheid afneemt. Ze moeten dus erg gemotiveerd zijn om eicellen te doneren. "Dit doen ze allemaal om andere vrouwen de kans te bieden om zwanger te worden", zegt de woordvoerder van het UMC.

Maar vijftig donorvrouwen

In 2012 opende de eerste eicelbank van Nederland in het UMC Utrecht. Het Amsterdam Medisch Centrum (AMC) en Centrum Kinderwens in Leiderdorp volgden. Voor die tijd moesten stellen met een kinderwens zelf zorgen voor een geschikte donor. Hoewel het in Utrecht storm liep met aanmeldingen, bleef het aantal donatrices ver achter.

Het totale donorbestand van het UMC bestaat nu uit vijftig vrouwen die samen tachtig keer doneerden. Een vrouw mag maximaal tien donorkinderen verwekken en het verschilt per donatie hoeveel eicellen er worden geoogst. Voor de eicelbanken is het daarom belangrijk hun bestand te vergroten.

Gebrek aan diversiteit

Niet alleen het aantal donerende vrouwen is een probleem, ook de diversiteit van de groep vormt een belemmering. Het donorbestand van het UMC bestaat nu alleen uit vrouwen met een witte huidskleur. Stellen met een andere afkomst die graag een kindje willen dat op hen lijkt, vinden daardoor geen geschikte match bij de eicelbanken.

Omdat de eicelbank in Utrecht niet aan de vraag kon voldoen, sloot de wachtlijst in februari 2015. "We behandelen nog steeds mensen die al vanaf het begin op de wachtlijst staan", zegt Annelies Bos, hoofd van de eicelbank, in Trouw. Het AMC in Amsterdam is ondanks de oprichting in 2015 nog niet van start gegaan met het behandelen van vrouwen door het tekort aan donoren.

Het gevolg is dat veel stellen uitwijken naar het buitenland voor eiceldonatie, vertelt een woordvoerder van Freya, de belangenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. "Of ze zoeken een geschikte donor uit hun eigen omgeving, zoals een vriendin of een zus."

Maar soms zijn alternatieve wegen niet geschikt, te tijdrovend of niet haalbaar. "Soms moeten vrouwen hun kinderwens opgeven", zegt de woordvoerder van Freya.