Honderden kilometers lopen om Venezolaanse crisis te ontvluchten
Het is rustig op het busstation van Santa Elena, in Venezuela. De drukte van een paar uur geleden is bijna voorbij. Elke ochtend stoppen hier bussen vol migranten uit de rest van het land. Zojuist kwam de bus uit Puerto Ordaz binnen. Alle passagiers die we spreken zijn op weg naar de grens.
Diego en Eilin komen uit de stad Valencia. "Het leven is er heel erg zwaar", vertelt Diego. Hij heeft zijn kinderen bij familie achtergelaten. "Ik doe dit voor hen. We zijn op weg naar Brazilië, naar de stad Manaus. Daar wacht een vriend op ons en hopen we werk te vinden. Zodra we genoeg geld bij elkaar gesprokkeld hebben halen we de rest van de familie weg uit Venezuela".
Correspondent Marc Bessems volgde Venezolanen op hun (voet)tocht naar een beter leven in Brazilië. Een van de mensen die hij sprak, was door de crisis 90 kilo afgevallen:
Het stel maakt nog even een selfie bij het grensmonument met de Braziliaanse en Venezolaanse vlaggen. "We zijn één keer eerder het land uit geweest", vertelt Eilin. "Toen probeerden we het in Colombia, maar daar zijn teveel Venezolanen."
Volgens de Colombiaanse overheid zijn er ondertussen zeker een half miljoen Venezolanen in Colombia. In Brazilië zijn beduidend minder Venezolaanse migranten, naar schatting enkele tienduizenden. Deze grenspost ligt ver van de grote steden in Venezuela. Het is niet gemakkelijk om er te komen, vooral vanwege het tekort aan benzine in Venezuela (een oliestaat, notabene). Bovendien is Brazilië niet goedkoop en zijn de afstanden enorm.
Toch gaan er dagelijks zo'n 800 Venezolanen de grens over naar Pacaraima, Brazilië. Omdat de elektriciteit om de haverklap uitvalt (de stroom in de grensstrook komt uit Venezuela), blijft de grenspost van de Braziliaanse federale politie lang dicht. Urenlang staan hele families in de rij. Het is rond de 35 graden en de zon brandt fel.
Als je naar een supermarkt gaat staan de schappen vol met sausjes. Wat moet je daar nou mee?
Ik ontmoet een jochie van 9, Marco. Als ik hem vraag waarom hij met zijn zussen en ouders wil emigreren, legt hij haarfijn uit wat er allemaal mis is in Venezuela. "Als je naar een supermarkt gaat staan de schappen vol met sausjes. Wat moet je daar nou mee? Van sausjes kan je niet leven, maar echt voedsel is heel duur. En je moet cash betalen, maar ook dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want er is zelfs een tekort aan contanten. Als je naar de bank gaat krijg je misschien 30.000 bolívares mee, maar dat is niks. Daar kan je nog geen pak rijst van kopen."
'Kramp in je maag'
Zijn moeder staat naast hem. Ze heeft donkere wallen onder de ogen en tranen biggelen over haar ingevallen wangen. "Op sommige dagen aten we maar één maaltijd. Soms aten we helemaal niets. We hebben de kinderen moeten leren om er tegen te kunnen, om niet te eten."
Marco vertelt hoe het voelt om honger te lijden. "Je voelt krampen in je maag, van alles... Je wordt duizelig en zwakjes en wil nog maar één ding: slapen "
Als Marco is uitgesproken, klapt iedereen in de rij voor hem. Even is hij zijn zorgen vergeten. Maar zijn ouders niet. Ze wippen zenuwachtig van het ene op het andere been. Als de familie eindelijk aan de beurt is, blijkt waarom. De papieren van Marco zijn niet in orde, ze mogen Brazilië niet in. Een enorme tegenslag voor het gezin. Ik verlies ze in de chaos uit het oog. Geen idee hoe ze nu verder gaan.
Diego en Eilin hebben meer geluk: ze hebben allebei een geldig paspoort en reisgeld. "Ik heb alles verkocht", zegt Diego. "Mijn grote televisie, de motor, van alles. Mislukken is gewoon geen optie."
De twee werkten in Valencia bij de politie. Maar van hun salaris konden ze onmogelijk rondkomen. Door de inflatie is het maandloon nauwelijks meer waard dan een pak rijst. Bovendien is het levensgevaarlijk werk: Venezuela heeft de hoogste moordcijfers ter wereld. "We wilden al langer weg", zegt Eilin. "Maar als je tijdens je dienst wegloopt, kun je bestraft worden. Vakantie krijgen was moeilijk, want iedere collega die vakantie aanvroeg, verdween vervolgens naar het buitenland. Van de 76 agenten van onze eenheid waren er nog maar vijftien aan het werk". Toen hun chef hen toch vakantie gaf, vertrokken ook Diego en Eilin.
90 kilo afgevallen
Venezuela loopt leeg. Iedereen die ik spreek is van plan achterblijvers weg te halen uit Venezuela. Zelfs mensen zonder geld, wagen het. Langs de weg naar Boa Vista, dik 200 kilometer van de grens, komen we een groepje Venezolanen tegen. Ze zijn al drie dagen aan het lopen, op weg naar Boa Vista. Een buskaartje was voor hen onbetaalbaar. Zonder drinken, zonder eten en nergens schaduw. Ze zijn uitgeput. "We overleven dankzij de inheemse bevolking, die geven ons voedsel en onderdak, zeggen ze.
Een lange, magere jongen spreekt me aan. "Kijk", zegt hij. "Dit ben ik", en hij haalt een pasfotootje uit zijn portemonnee. Een groot, rond gezicht staart me aan. "Ik ben in een jaar tijd negentig kilo afgevallen", lacht hij bitter. "Daarom loop ik hier, daarom keer ik echt niet terug."
