Nadeem (18) uit India overleeft dankzij goedkoop (en patentvrij) medicijn
"1500 euro..." Nadeem Khan herhaalt het bedrag fluisterend. Hij lacht zachtjes uit ongeloof. "Onmogelijk. Wij zouden ons het nooit kunnen veroorloven. Dan zou ik geen behandeling hebben."
De Indiër Nadeem (18) heeft Chronische Myeloïde Leukemie (CML). Om te overleven neemt hij elke dag het medicijn imatinib, dat in India zo'n 20 euro per maand kost. In Nederland gaat hetzelfde medicijn voor tenminste 1500 euro over de toonbank.
Voor Nadeem, die uit een arm plattelandsgezin komt, zou zo'n westerse prijs de dood betekenen. Net als de meeste Indiërs heeft hij geen zorgverzekering. Zijn vader is overleden, zelf studeert hij nog en zijn oudere broer verdient als kostwinner een minimumloon van ongeveer 100 euro per maand.
In de video vertelt Nadeem over zijn ziekte en hoe het is om te overleven met weinig middelen:
Nadeem dankt zijn leven aan het Indiase Hooggerechtshof. Dat weigerde in 2013 een nieuw patent toe te kennen voor Glivec, de merknaam van imatinib, dat werd ontwikkeld door de Zwitserse farmaceut Novartis. De aanwezigheid van veel Indiase producenten van generieke medicijnen, die Glivec zonder patent legaal mochten namaken, droegen bij aan een snelle prijsdaling.
Novartis is niet het enige westerse farmaceutische bedrijf dat in Indiase rechtbanken aan het kortste eind trok. Honderden patentenclaims werden al afgewezen. Daardoor worden in India vaccins en medicijnen voor bijvoorbeeld kanker-, hiv- en hartpatiënten geproduceerd die soms wel duizend keer zo goedkoop zijn als in het Westen.
Glivec gaf Nadeem een kans zijn leven te beteren, toen hij twee jaar geleden naar de dokter ging met last van zijn oog. "Ik was met vrienden, en die stookten een vuurtje met benzine", vertelt hij. "Op dat moment werd het zicht van mijn linkeroog wazig. Ik dacht dat het door de rook kwam, maar het bleef dagenlang zo."
Een doorverwijzing naar een academisch ziekenhuis en heel wat tests later kwam de diagnose: CML, een ziekte die in Nederland 200 tot 300 keer per jaar wordt geconstateerd. Nadeem reist nu elke vier maanden naar de hoofdstad New Delhi, een busrit van zeven uur, om zijn bloedwaarden te laten testen.
Op basis van de tests krijgt hij dezelfde of een hogere dosis medicijnen voorgeschreven. "Elke dag neem ik een pil. De dokter heeft uitgelegd dat als ik één dag geen pil neem, mijn gezondheid vijf dagen achteruit gaat. Als ik helemaal zou stoppen, dan zal het moeilijk zijn mijn leven te redden."
'Begon me beter te voelen'
Nadeem, die zich islamitisch kleedt met een gebedspet, lange blouse en baard, doet meer dan overleven. "Ik weet niet hoe, maar ik begon langzaam aan te veranderen", vertelt hij. "Eerder droeg ik westerse kleding, ik ging uit met vrienden. Toen ik ziek werd, begon ik van studeren te houden. Ik begon naar een koranschool te gaan."
"Nu heb ik geleerd wat liegen is, wat goed en slecht is. Eerder hoefde iemand maar wat tegen met te zeggen of ik werd al boos. Ik was sterk, ik ging naar de sportschool. Ik hield van vechtsporten. Toen ik begon met studeren, ben ik daar allemaal mee gestopt en begon ik me beter te voelen."
Inmiddels is Nadeem imam in een lokale moskee, en heeft hij zichzelf ten doel gesteld een islamitische leermeester te worden na een studie die in totaal zestien jaar duurt.
Je komt ergens door op een aardige manier en met liefde te praten.
Het is niet ondenkbaar dat Nadeem zijn studie kan afmaken. CML gaat van een chronische fase over in een acute fase die nauwelijks te behandelen is. Maar met imatinib, een remmend medicijn, kan worden voorkomen dat die acute fase wordt bereikt. Daardoor hebben de meeste patiënten een goede kans langdurig te overleven.
"Ik wil mensen vertellen om op het juiste pad te blijven", zegt Nadeem over zijn toekomstdroom. "Ik heb geleerd dat je niets kan bereiken met spierkracht. Je komt ergens door op een aardige manier en met liefde te praten. Dan zullen andere mensen ook van jou houden."
