Jonge Lucebert had nazi-sympathieën
Lucebert sympathiseerde in zijn jonge jaren met de nazi's. Dat staat in een biografie die vandaag verschijnt over de beroemde Nederlandse dichter van Wim Hazeu.
Lucebert (pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk, 1924-1994) werkte volgens Hazeu tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwillig in de Duitse wapenindustrie. Hij stuurde in 1943 en 1944 brieven met antisemitische strekking naar zijn vriendin in Nederland. Hazeu kreeg vorig jaar ruim vijftig brieven in handen die Lucebert regelmatig met 'Sieg Heil' of 'Heil Hitler' ondertekende.
In die brieven schreef hij volgens Trouw onder meer: "De Joodse sjacherige zwetsaard heeft ons Nederduitsers erg, erg besmet, in plaats van rustig kalm, langs stille grachten wandelende en in middags onbeschenen kamers peinzende stam, zijn we een klap en kletsvolkje, een grote troep machtjoden geworden." Lucebert liet zich ook neerbuigend uit over de "negercultuur" en noemde Hitler "onze Führer".
Periode verzwegen
De dichter, bekend van de beroemde dichtregel 'Alles van waarde is weerloos', heeft deze periode altijd verzwegen, zegt Hazeu in de Volkskrant: "In plaats van zo snel mogelijk schoon schip te maken, belastte hij zich door te zwijgen met een taboe dat hem jaren en jaren zou kwellen.. Eenmaal gezwegen, was er geen weg terug voor hem." Volgens Hazeu liet de jonge Lucebert zich door Duitse propaganda inpalmen en was na de oorlog niets meer van zijn nazi-sympathieën te merken.
In de Volkskrant zegt dichter en schrijver Remco Campert, die bevriend was met Lucebert, te zijn geraakt door het nieuws. "Ik heb nooit iets vermoed en vind het verschrikkelijk." Campert neemt zondag het eerste exemplaar van de biografie Lucebert in ontvangt. Ook Hazeu was verbaasd en geschokt toen hij de brieven las. Hij kreeg ze pas in handen toen zijn manuscript al af was.
Onnozele hals
"Van dat bericht schrik ik ja", zegt Anja de Feijter in de NPO-podcast De Dag. Zij promoveerde op het werk van de dichter en kende hem ook persoonlijk. "Wat ik weet, is dat hij als een onnozele hals uit het ouderlijk huis is vertrokken. Hij is vrijwillig gegaan en kwam snel tot de ontdekking dat hij weg moest zien te komen. Ik heb het er nooit met hem persoonlijk over gehad."
Toch waren er eerder ook al geruchten over zijn nazi-verleden. "Direct na zijn dood zijn er geluiden geweest die hiermee te maken hadden", herinnert De Feijter zich. "Maar we wisten ons geen raad met de informatie omdat er weinig bekend was over zijn leven tijdens de oorlog."
'Niet van voetstuk gevallen'
De Feijter is voorzichtig met conclusies na het nieuws van vandaag. Lucebert is voor haar niet van een voetstuk gevallen. "Ik ben heel benieuwd hoe de biograaf deze gegevens presenteert. Ik zou graag de tijd krijgen om de gegevens wat meer op mij te laten inwerken."
Lucebert was naast dichter ook beeldend kunstenaar. Hij is een van de meest invloedrijke Nederlandse kunstenaars van na de Tweede Wereldoorlog. Hij ontving voor zijn werk onder de meer de P.C. Hooftprijs, de Constantijn Huygens-prijs en de Prijs der Nederlandse Letteren.