Pensioenfondsen willen schoolgebouwen opkopen

Vocht en schimmel in klaslokalen: veel Nederlandse scholen beklagen zich erover. Maar geld om grondig te renoveren of een nieuw pand neer te zetten, is er vaak niet. Pensioenfondsen willen bijspringen, maar niet iedereen ziet dat zitten.

Het plan om pensioenfondsen te laten investeren in schoolgebouwen komt van de zogenoemde Taskforce Bouwagenda. Daarin werken pensioenfondsen, gemeenten en schoolbesturen samen om met als doel om honderden duurzame schoolgebouwen neer te zetten.

"Maar als je daarmee begint, zie je tot je verbijstering dat het probleem niet alleen te maken heeft met verduurzaming", zegt voorzitter Bernard Wientjes. "Het is nog veel erger. Duizenden scholen kampen met een slecht klimaat. Ouders zouden het eigenlijk niet goed moeten vinden dat hun kinderen les krijgen in zulke slechte lokalen."

Binnen de taskforce denken ze nu een oplossing te hebben gevonden voor dit probleem. Wientjes: "Het beheer en het gebruik van een schoolgebouw moeten worden gesplitst. Laat scholen gewoon goed lesgeven, dan kunnen institutionele beleggers als pensioenfondsen zich bezighouden met de bouw en het onderhoud."

Bij veel overheidsgebouwen, winkels en kantoorpanden gebeurt dat al. Die worden gehuurd van institutionele beleggers. "Waarom zou dat bij scholen niet kunnen?"

Niet uit mijn portemonnee

Pensioenfondsen als APG en PGGM zijn positief over het plan, mits ze op grote schaal scholen kunnen opkopen en verbouwen. "Denk aan 100 tot 200 scholen tegelijk", zegt Willem Jan Brinkman van de Nederlandse Investeringsinstelling. Hij vertegenwoordigt de fondsen. "We moeten nu dus zo veel mogelijk scholen vinden die willen meewerken. Pas dan wordt het financieel aantrekkelijk."

Maar niet iedereen is enthousiast. Sommige schoolbesturen zijn bang dat ze uiteindelijk meer 'huur' gaan betalen. Martin van den Berg, algemeen directeur van het Huygens Lyceum in Eindhoven, vindt het op zich goed dat er iets gebeurt, maar is wel huiverig.

"Het rendement dat pensioenfondsen willen halen, moet ergens vandaan komen. Dat geld komt niet uit mijn portemonnee en ook niet uit die van leerlingen en ouders. Het is prima als de fondsen iets verdienen, maar dat moet niet ten koste gaan van het onderwijs."

Vaste vergoeding

Ook de PO-Raad, vertegenwoordiger van het primair onderwijs, staat niet te juichen. "Je moet eerst goed snappen hoe ingewikkeld het eigendom van scholen is georganiseerd om er iets verstandig over te zeggen."

Volgens de initiatiefnemers van het plan is de angst van de scholen niet helemaal terecht. "Uiteindelijk moeten zij juist goedkoper uit zijn", zegt Brinkman namens de pensioenfondsen. Ook Wientjes benadrukt dat de kosten voor scholen 'acceptabel' moeten blijven.

Daar moeten wel nog goede afspraken over worden gemaakt. Nu betalen scholen vaak geen vaste huurprijs, maar wisselend een groter bedrag voor onderhoud. In het nieuwe plan spreken scholen een vaste vergoeding af.

In België loopt overigens een soortgelijk programma. Binnen dat project zijn inmiddels bijna 200 nieuwe scholen gebouwd. "In België betalen scholen een vaste vergoeding voor het feit dat de school gebouwd is en onderhouden wordt", legt Brinkman uit. Een soort huur dus.

Volgens de bedenkers van het Nederlandse plan is de investering van pensioenfondsen in schoolgebouwen een puur financiële belegging. Het mag nooit de ambitie zijn van de fondsen om schooldirecteur te worden, zeggen zowel Wientjes als Brinkman.

Veel geld

In Nederland is de gemeente nu vaak eigenaar van de scholen. Als het schoolgebouw toe is aan nieuwbouw moet de gemeente dat betalen. Die moet daar dan vaak veel geld voor vrijmaken.

Maar voor het onderhoud van een school, zoals het oplossen van een lekkage of schimmel, is niemand echt verantwoordelijk. Daarover is wettelijk niets afgesproken, met als gevolg vaak achterstallig onderhoud. "Niemand is nu de eigenaar van het probleem", zegt Wientjes.

Hij hoopt dit jaar de eerste resultaten van zijn plan te kunnen laten zien. "De pensioenfondsen staan klaar, nu moeten we goede afspraken gaan maken. Als we dit jaar een stuk of drie prototypes kunnen realiseren, zou dat mooi zijn."