De nieuwe groeimarkt voor techgiganten: gezondheidszorg

• Nik Wouters en Leen Kraniotis

  redacteuren Economie

Het was een aankondiging die de aandelen van Amerikaanse zorgverzekeraars en apothekers fors deed dalen deze week. Internetgigant Amazon zet samen met een bank en een investeringsmaatschappij een bedrijf op, dat met nieuwe technologie gezondheidszorg gaat regelen voor de eigen werknemers.

Met het initiatief hoopt Amazon de hoge kosten van gezondheidszorg in de VS te beteugelen. In eerste instantie is het alleen bedoeld voor het eigen personeel. Maar als het een succes wordt, zou het bedrijf zomaar een zorgverzekeraar en -aanbieder kunnen worden.

Amazon is de zoveelste in een rij van techbedrijven die zich op de gezondheidsmarkt begeven. Want het is een markt waar gigantische bedragen in omgaan, in de VS alleen al 2700 miljard en in Nederland bijvoorbeeld 96 miljard. Daar pikken ze natuurlijk graag een graantje van mee.

Radboudumc en Google

Ieder techbedrijf probeert dat op z'n eigen manier. Zo heeft Google een zusterbedrijf opgericht dat zich met gezondheid bezighoudt: Verily. Een van de proefprojecten van Verily is een smart watch die bij mensen met parkinson allerlei lichaamsfuncties meet.

Het Radboudumc in Nijmegen doet mee aan die proef. Daarmee wil men onderzoeken waarom sommige parkinsonpatiënten veel last hebben van de ziekte en in een rolstoel komen, terwijl anderen nog jarenlang rondlopen.

"Techbedrijven hebben in allerlei sectoren frictie opgelost", zegt Lucien Engelen van het Radboud Reshape & Innovation Center. "Bijvoorbeeld in de reisbranche. Je kunt nu online allerlei dingen makkelijk vergelijken en boeken." Hij verwacht dat dat in de gezondheidszorg ook gebeurt.

"Gezondheidszorg is voor een belangrijk deel een logistiek proces, waarbij een patiënt naar de dokter moet of de dokter naar de patiënt. Of data naar de dokter en andersom. De diensten waar techbedrijven groot mee geworden zijn, kunnen misschien ook meer gemak met zich meebrengen voor de patiënt."

Patiëntendossier

Het Radboudumc heeft ook samengewerkt met Apple, waarbij gegevens van een elektronische weegschaal bij patiënten thuis via een Apple-app in het elektronisch patiëntendossier terechtkwamen. "Zo kon de dokter zien wat de toe- of afname in het gewicht was. De patiënt hoefde daarvoor dus niet meer naar het ziekenhuis te komen."

Op bijna iedere Appletelefoon staat de Health- of Gezondheid-app. Die registreert, vaak ook al zonder dat de gebruiker het weet, hoeveel stappen je zet en hoeveel trappen je loopt. "Ik zeg weleens, ze hebben eigenlijk al het grootste elektronische patiëntendossier ter wereld gemaakt", zegt Engelen. "Waardevolle informatie. Want als je een aandoening krijgt, kun je meteen terugkijken, in plaats van dan pas te beginnen met meten.

Ook Nederlandse bedrijven maken de draai naar de gezondheidszorg. Philips deed dat al eerder en verdient inmiddels meer met het maken van ziekenhuisapparatuur dan met de verkoop van consumentenelektronica. Telecomconcern KPN biedt aan huisartsen steeds meer diensten.

1100 huisartsen gebruiken diensten van KPN om hartfilmpjes te maken. Patiënten hoeven dan niet meer naar het ziekenhuis.

"Gezondheidszorg is een enorme markt en groeiende. Ik denk daarom dat zo veel partijen zich er op richten", zegt Kees Donkervoort, directeur health bij KPN. Veel gezondheidsinstellingen moeten nog digitaliseren en hij denkt dat daar mogelijkheden liggen voor zijn bedrijf.

Als het aan hem ligt, wordt KPN meer en meer een gezondheidsconcern. "Er is veel enthousiasme voor zorg binnen het bedrijf. We kunnen grote stappen maken."

Privacy

Als partijen als Google en Apple straks over veel medische info beschikken, rijst wel de vraag of die daar veilig is en wat ze ermee doen. "Bij deze gezondheidsinitiatieven zie je dat het ze voor een groot deel om de data gaat", zegt Hans de Zwart van digitale rechtenorganisatie Bits of Freedom.

"Deze grote bedrijven willen die data verzilveren, meer data is meer macht. En dat is een zichzelf versterkend effect, waar ik me zorgen over maak."

"We zijn positief-kritisch over dit soort ontwikkelingen", zegt Engelen van het Radboudumc. "Een risico is dat data op een andere plek beschikbaar komen dan is afgesproken. De privacy moet wel geborgd blijven."

Wetten en regels

Daarnaast noemt hij het risico reëel dat de bedrijven door hun grootte een monopoliepositie krijgen: "Ook een risico is dat er een erg grote macht ontstaat die alles in je leven beheerst, daar moeten we goede afspraken over maken. Ik denk dat er al veel wet- en regelgeving is die een aantal zaken behoorlijk regelt. Een partij als Apple of Facebook kan echt niets met gezondheidsdata doen zonder te voldoen aan de regels die er zijn."

En volgens Engelen moeten de levensreddende mogelijkheden niet ondergesneeuwd worden door zorgen over data en privacy. "Je kunt straks bijvoorbeeld in je auto, terwijl je rijdt, metingen doen die voorspellen dat je dadelijk een hartaanval gaat krijgen. Dan word je automatisch gewaarschuwd: zet je auto aan de kant. En er komt alvast een ambulance aan, voor een infarct dat nog moet plaatsvinden. Ik denk dat dit echt gaat gebeuren."