De obligatierente stijgt: lieve help of hiep hiep hoera?

• André Meinema

  Verslaggever economie

De rente is aan het stijgen. Niet die van de spaarrente of de hypotheekrente. Nog niet. Maar wel op de grote Europese en Amerikaanse obligatiemarkten, de kapitaalmarkten waar geld voor de langere termijn wordt aangetrokken. Als daar de rente oploopt, werkt dat op termijn ook door op andere rentes.

De Nederlandse tienjaars obligatierente is, net als de toonaangevende Duitse Bund, in een paar weken tijd met bijna 40 basispunten (0,4 procentpunt) opgelopen.

De reden voor de oplopende rente is de langzaam kerende markt. Centrale banken zijn gestopt of gaan stoppen met het ruime monetaire beleid met draaiende geldpersen en het opkopen van schulden en ultralage rente. De economie groeit door, de inflatie neemt toe en dus ligt een hogere rente in het verschiet.

Hypotheek en sparen

Voor pensioenfondsen is het goed nieuws. Bij een hogere rente stijgt de dekkingsgraad en daarmee de kans dat pensioenen geïndexeerd worden.

Op de hypotheekmarkt sijpelen de oplopende obligatierentes intussen langzaam door. De hypotheekrente kruipt omhoog, niet hard want de concurrentie tussen hypotheekaanbieders is groot, maar de trend is stijgend, constateren ze bij De Hypotheekshop. De tienjaars hypotheek met NHG-garantie ligt weer bijna bij de twee procent.

Voor spaarders gebeurt er voorlopig niet zoveel. Spaargeld is zogeheten kort geld, snel opvraagbaar en dus kort gefinancierd. Leidend hier is de marktrente en die blijft voorlopig nog lang laag.

VS

De VS loopt voorop met het huidige monetair beleid. Het land is al gestopt met het aanzwengelen van de economie door het scheppen van geld en heeft de rente al een paar keer verhoogd. De sterke Amerikaanse economische groei en de belastinghervormingen en infrastructuurplannen van Trump zetten vervolgens druk op de inflatie.

Samen met de oplopende Amerikaanse schuldenrekening is de tienjaarsrente opgestuwd naar het hoogste niveau in vier jaar. Voor de financiële crisis lag de rente op 4 tot 5 procent. Dankzij de ingreep van de centrale bank daalde de tienjaarsrente naar een ongezien dieptepunt van 1,4 procent. Inmiddels is dat dus al verdubbeld.

De ECB is bezig het crisisbeleid af te bouwen. Maandelijks wordt al de helft minder schuld opgekocht, 30 in plaats van 60 miljard euro. Aan het einde van dit jaar zal dat naar verwachting helemaal stoppen. De eerste renteverhoging zal dan ergens begin volgend jaar volgen.

Wennen

Financiële markten lijken hier al op vooruit te lopen. De grootste opkoper van schuldpapier valt straks weg, dus stijgt de prijs, lees de rente, op schuld.

Voor overheden is het even wennen na jaren van extreem lage rente. De hogere obligatierente betekent dat de rekening voor de staatsschuld hoger wordt, omdat de rentelasten toenemen. De staat heeft wel flink verdiend aan de lage rente en zodoende miljarden bespaard.

Zo heeft de overheid ruim een half miljard verdiend aan staatsleningen met een negatieve rente. Dat wil zeggen dat de staat geld kreeg voor leningen die ze afsloot, in plaats van dat ze daarvoor moest betalen.

Alles bij elkaar heeft het er alle schijn van dat we afscheid aan het nemen zijn van een spotgoedkope kapitaalmarkt. De prijs van geld en risico komt stilaan terug en dat is voor iedereen weer wennen.