Muziek maken is topsport. En wie aan topsport doet, kampt soms met blessures. Ook studenten aan het conservatorium. Twee op de drie studenten op die opleidingen geven aan iedere dag pijn te voelen in hun armen, nek of rug. De helft zegt dat ze door een blessure minder goed spelen.
Dat heeft Vera Baadjou onderzocht, ze is revalidatiearts in opleiding in het Maastricht UMC. Ze sprak 170 studenten van verschillende conservatoria en promoveert morgen aan de Universiteit van Maastricht.
In een orkest geldt een beetje: 'voor jou, tien anderen'
Volgens Baadjou, zelf werkzaam op de 'kunstenaarspoli' in het ziekenhuis, hebben studenten het er vaak liever niet over. "Veel musici denken dat het erbij hoort", zegt ze. "Maar dat is niet zo. Hun lichaam moet juist gezond blijven als ze de rest van hun carrière willen blijven spelen."
Volgens Baadjou weten studenten hoe hard het eraan toegaat bij de professionele musici. "In een orkest werkt iedereen vaak als freelancer", zegt ze. "Daar wil niemand de zwakste schakel lijken, uit angst niet meer te worden teruggevraagd. Voor jou tien anderen."
Daardoor zit er een zekere angst in de hoofden van studenten. "Op het conservatorium moet je iedere les weer beter zijn dan de vorige keer", zegt ze. "En door alle bezuinigen op de cultuursector is de kans op een baan sowieso onzeker. Dan vreet het aan je als je door een blessure niet zo veel kan oefenen als je zou willen."
Muziekdocent Sander Ruijters op het conservatorium van Maastricht herkent de druk bij studenten. "Ik kan me voorstellen dat ze veel stress hebben om overgangstentamens te halen", zegt hij. "Je moet op onderwijsgebied aan bepaalde voorwaarden voldoen om over te gaan, dat is hier niet anders dan op een andere opleiding."
Ruijters merkt dat studenten harder gaan leren en intensiever gaan spelen als er een tentamen aankomt. "Laatst hadden we een gitaarexamen waar studenten drie maanden voor hebben geoefend", zegt de docent. "Ik heb er toen veel in mijn kantoor gehad die zeiden dat ze last hadden van hun handen."
De docent denkt dat het een goed idee is om een fysiotherapeut aan te nemen op de opleiding. "Bij alle topsportclubs hebben ze een fysio rondlopen", zegt hij. "Hier traint ook iedereen 7 uur per dag."
Volgens Baadjou verschillen de blessures per instrument. "Een gitarist heeft vaak pijn aan de nek, schouders en rug", zegt de onderzoekster. "Bij een pianist zit de pijn vaak in vingers en handen."
Je denkt dat je niet lekker hebt gezeten
Studente Lea Lomans kreeg inderdaad door allebei die instrumenten blessures. Ze studeert aan het conservatorium van Maastricht en heeft vooral last gekregen van haar rug en schouders.
"Je betrekt het eigenlijk vooral op jezelf", zegt ze. "Je denkt dat het aan jezelf ligt dat je niet lekker hebt gezeten." Bij bepaalde vakken is er volgens Lea veel aandacht voor een goede houding: "Bij zang en gitaar zitten ze daar bovenop, maar bij piano bijvoorbeeld helemaal niet."
Op een gegeven moment werd de pijn zo erg dat Lea naar een fysio is gegaan, omdat ze dacht dat ze niet meer kon optreden: "Een fysio op school zou ik dus zeker een goed idee vinden." Toch is stoppen nooit in haar hoofd opgekomen. "De meeste muzikanten zijn doorzetters", zegt ze. "En ik ook."
Vrouwen die viool spelen zijn het meest blessuregevoelig
Vera Baadjou onderzocht ook welk instrument het vaakst gepaard gaat met blessureleed. "Ik kan geen top-3 noemen", zegt ze. "Wel viel het op dat de meeste blessures voorkomen bij vrouwen die viool spelen, omdat ze continu hun nek gedraaid hebben."
Baadjou hoopt met dit onderzoek op een cultuuromslag op conservatoria. "Ik hoop dat de opleidingen zich meer gaan richten op gezondheid en bespreekbaarheid", zegt ze. "Dat is op dit moment nog niet zo."
Volgens de onderzoekster kunnen de studenten ook zelf iets doen: "Ga werken aan kracht en conditie in de fitness", zegt ze.