R. was een geldezel: 'Ze zeiden dat het een soort witwassen was'

Als hij had geweten dat de pakkans 100 procent was, had hij het nooit gedaan. De 24-jarige R. was vorig jaar geldezel voor een groep criminelen. Nu kan hij nergens meer een bankrekening openen en misschien wacht hem een celstraf. "Waarom doe je zoiets? Je denkt niet na. Je zit in de problemen en je wil eruit."

R. is een typisch voorbeeld van iemand die is geronseld door criminelen. Vermoedelijke leden van een vergelijkbare bende werden vanmorgen vroeg aangehouden. Zij hadden zich voorgedaan als medewerkers van de Belastingdienst.

Ideale prooi

We spreken hem in het centrum van Utrecht. R. (hij wil graag anoniem blijven) is nu clean, maar een paar maanden geleden was hij verslaafd, dakloos en zat hij diep in de schulden. Een ideale prooi voor oplichters die het op zijn bankgegevens hadden voorzien.

Ze wilden zijn bankpas en pincode hebben, vertelt R. "Iemand die ik kende, wist dat ik in de geldproblemen zat. Hij zei dat hij een oplossing had. Dat we samen konden delen. En hij vertelde me heel leuk dat het een soort witwassen was."

R. wilde voordat hij de ontwenningskliniek in zou gaan, proberen van zijn schulden af te komen. "Ik dacht als ik dit doe, kom ik er snel uit. En dan kan ik opnieuw beginnen. Ik wist wel dat het strafbaar was, maar witwassen vond ik toen minder erg. Nu denk ik daar wel anders over." De bende had hem 3000 euro beloofd voor de 'witwas'-operatie. Die 3000 euro heeft R. nooit gezien.

Op zijn bankafschriften zag de 24-jarige dakloze 22.000 euro verschijnen, waarschijnlijk afkomstig van iemand die de criminelen hadden opgelicht, en het geld was ook net zo snel weer verdwenen. "Dat hebben ze gepind bij de Bijenkorf en er allerlei dingen voor gekocht. Dat kon ik zien op de afschriften."

Daarmee was R. de pineut: zonder het echt te beseffen, was hij een 'geldezel' geworden.

Door gebruik te maken van de rekening van R. bleven de criminelen buiten beeld, maar R. niet. Die werd gepakt toen de fraude aan het licht kwam. Wat voor straf hij krijgt voor zijn aandeel weet hij nog niet.

Hij heeft alleen een brief van zijn bank gekregen waarin staat dat hij geen bankrekening meer mag openen. "Verder weet ik niet wat me te wachten staat. Ik heb wel gehoord dat het misschien een celstraf kan worden."

Hulpverlener Rachid Dibi van de organisatie Back UP, die dakloze jongeren ondersteunt, ziet ze regelmatig: jongens die in de problemen zijn geraakt omdat ze als geldezel zijn geronseld. "We horen het steeds vaker, dit soort verhalen. Wij denken dat die ronselaars heel professioneel te werk gaan. Je ziet ze vaak bij opvangplekken. Ze weten precies wie ze wel kunnen ronselen en wie niet. Ze zien dat iemand problemen heeft en vast wel wat wil bijverdienen, en dus makkelijk over te halen is om dit soort dingen te doen."

Maar voor de geldezel zijn de consequenties ernstig, vertelt Dibi. "Je kunt geen geld meer ontvangen, zoals een uitkering. Je komt op een zwarte lijst en dan is het heel moeilijk om weer aan een bankrekening te komen." Een uitkering is sowieso al moeilijk te krijgen omdat de uitkeringsinstantie kan zien dat er forse bedragen op de rekening van de geldezel hebben gestaan. "Dan zeggen ze: 'ja, maar je hebt vermogen'. Dan moet je dus gaan aantonen dat er fraude is gepleegd."

Dibi begrijpt dat sommige mensen zich ondanks de gevolgen laten ompraten om hun bankgegevens af te staan. "Als je op straat leeft en honger hebt, ben je al heel snel in staat om dit te doen. Dus ik snap het ergens wel, maar hoe dom kun je zijn?"

R. hoopt nu dat hij met hulp van maatschappelijk werk en de schuldhulpverlening uit de problemen kan komen. "Ik hoop snel een kamertje of huisje te vinden. En geen problemen meer te hebben bij de bank." En als hij ooit nog benaderd wordt voor zijn bankgegevens? "Dan zou ik het niet meer doen, zeker weten."