Twijfels bij verzamelen gegevens kijkgedrag NPO-app

• Joost Schellevis en Nando Kasteleijn

  redacteuren Tech

Juristen zetten vraagtekens bij de manier waarop de app NPO Start gegevens verzamelt van gebruikers. De afgelopen week verscheen op iOS- en Android-apparaten de melding dat gebruikers akkoord moeten gaan met de mogelijkheid dat informatie over het kijkgedrag wordt doorgeven aan adverteerders.

Gebruikers moeten hiermee instemmen, anders kunnen ze de app, de opvolger van Uitzending Gemist, niet gebruiken. Door de gegevens krijgen adverteerders een beter beeld van de gebruikers.

De NPO zegt dat er wordt gewerkt aan een optie die gebruikers zelf laat bepalen of gegevens gedeeld mogen worden. "Maar dat is technisch ingewikkeld en kost tijd; hoelang dat gaat duren is op dit moment nog niet duidelijk." Voor de website, NPO.nl, is dit al wel mogelijk.

Vijf jaar geleden werd de NPO ook al op de vingers getikt omdat het bezoekers dwong om adverteerders mee te laten kijken. Toen schreef het College Bescherming Persoonsgegevens (nu Autoriteit Persoonsgegevens) in een rapport dat dat niet rechtsgeldig was.

Dat komt doordat de site de enige plek is waar de content van de NPO te zien is. Daarom sprak het CBP van "een feitelijk situationeel monopolie" bij de NPO. Van vrijwilligheid bij het maken van de keuze of adverteerders mee mochten kijken, was daarom geen sprake, stelde de privacywaakhond.

Internetjurist Arnoud Engelfriet ziet een duidelijke overeenkomst met de zaak uit 2013. "Dit lijkt me exact wat destijds expliciet verboden werd", zegt Engelfriet. "App of website is juridisch hetzelfde." Wouter Dammers, advocaat gespecialiseerd in ict-zaken, sluit zich daarbij aan.

Dammers wijst er bovendien op dat nieuwe privacyregels, die in mei ingaan, het extra belangrijk maken dat gebruikers bewust en vrij toestemming geven voor het plaatsen van cookies. De NPO zegt er hard aan te werken om aan de nieuwe regels te voldoen.

Ook Merel Koning, privacydeskundige aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ziet een overeenkomst met vijf jaar geleden. Ze denkt dat adverteerders verstrekkende conclusies kunnen trekken over NPO-kijkers. "Derde partijen kunnen via het IP-adres en andere gegevens herleiden dat het hier om een huisvrouw gaat, want er wordt trouw naar Koffietijd gekeken."

Omroepbeleid, geen privacyregels

Nico van Eijk, directeur van het Instituut voor Informatierecht aan de UvA, is het niet met de andere deskundigen eens. "Puur juridisch mag dit. Wel is het de vraag of wat de NPO doet wenselijk is. Blijkbaar heeft het bestuur van de organisatie besloten dat dat het geval is."

Van Eijk, die tot 2015 lid was van de raad van toezicht van de NPO, is het sowieso niet eens met het oordeel uit 2013 dat de omroeporganisatie te ver ging door bezoekers te dwingen cookies te accepteren. "Naar mijn idee bemoeide de privacywaakhond zich toen met omroepbeleid en niet met privacyregels", zegt hij.

De Autoriteit Persoonsgegevens wilde niet reageren op vragen.