Madeleine kweekt koraal om de koraalriffen te redden

• Nanda Millenaar

"Mooi zijn ze, toch?" De Nederlandse onderzoekster Madeleine van Oppen spreekt met liefde over het koraal in de aquaria. Ze kweekt het zelf, in een gigantische fabriekshal in het Australische stadje Townsville. Het is een van de grootste koraallaboratoria ter wereld. Elk aquarium zit propvol met kleine stukjes koraal. Er hangen felle lampen boven.

Van het woord superkoralen houdt Van Oppen niet. "Dat klinkt alsof het alle problemen oplost", vindt ze. Toch is dat wel wat ze kweekt. In het lab kruist zij verschillende koralen. Zo probeert ze soorten te kweken die beter bestand zijn tegen elk denkbaar klimaatscenario. Haar onderzoek is baanbrekend. En broodnodig.

Want zelfs als alle landen zich houden aan de klimaatafspraken van Parijs, zal 90 procent van de koraalriffen in de wereld verdwijnen. De voorspellingen van verschillende vooraanstaande koraalwetenschappers zijn zonder meer somber.

"Zelfs als we nu stoppen met CO2 uitstoten, hebben we na-ijleffecten die nog decennia lang duren", legt Van Oppen uit. "We moeten proberen om het koraal in die tussenfase te beschermen." Het heeft volgens haar geen zin om ervan uit te gaan dat de natuur de problemen zelf oplost. "Daarvoor gaan de veranderingen te snel. We moeten de evolutie een handje helpen."

Hoopvolle resultaten

Met name de resultaten bij de kruisingen van koralen zijn hoopgevend. In een aquarium wijst Van Oppen twee stukjes aan, het ene duidelijk groter dan het andere. "Die grote is een hybride koraal. Die groeien sneller en ze zijn sterker", toont ze.

Binnenkort begint Van Oppen met een proef op het Australische Great Barrier Reef. In het grootste koraalrif ter wereld wordt het probleem van de klimaatverandering pijnlijk duidelijk. De afgelopen dertig jaar verloor het 2000 kilometer lange rif al meer dan de helft van zijn koraal.

"Het rif is in de slechtste staat ooit", stelt Ove Hoegh-Guldberg. De directeur van het Global Change Institute in Brisbane is uitgesproken somber over de kansen voor het Great Barrier Reef, en eigenlijk voor koraalriffen in de hele wereld. "Als we niets doen, verdwijnen ze zeker."

Hoewel de ontwikkelingen in laboratoria veelbelovend zijn, waarschuwen wetenschappers dat hun onderzoek niet de oplossing vormt voor het probleem. Zo duurt het nog zeker vijf tot tien jaar voor uit het onderzoek van Van Oppen blijkt welke koraalsoorten het best werken. En hoe die koralen dan uiteindelijk over het 2000 kilometer lange rif moeten worden verspreid, is nog een raadsel.

Uiteindelijk kan alleen vermindering van CO2-uitstoot de opwarming tegengaan en de riffen redden. "We proberen tijd te kopen", zegt ook Van Oppen. "Maar als we niets doen aan onze CO2-uitstoot, dan heeft dit ook allemaal geen zin."

Keuzes maken

Als we ons houden aan de klimaatafspraken duurt het zeker tot halverwege deze eeuw voor de temperatuur van het zeewater stabiliseert. Hoegh Guldberg van het Global Change Institute is daarom bezig een lijst op te stellen met vijftig koraalriffen die de beste kans hebben om die periode te overleven. Die riffen moeten de basis vormen voor een eventueel herstel.

Het lijkt vechten tegen de bierkaai. Toch spreekt Hoegh Guldberg zelf van een project van hoop. "Het glas is tien procent vol", houdt hij de moed er in. "We kunnen de temperatuur nog altijd onder controle krijgen. Het is nog niet te laat."

Zelf zien wat er gebeurt met de koraalriffen? Beleef het hele verhaal in onze special: