In China doen ze alles voor een 'hukou', ook trouwen met een wildvreemde

• Marieke de Vries en Heleen D'Haens

Liefde, trouw, tot de dood ons scheidt. Voor de meeste huwelijken in Nederland zijn dat de kernwoorden.

In China zijn die begrippen niet vanzelfsprekend. Steeds vaker betalen mensen daar voor een huwelijk met een volslagen vreemde. Soms scheiden ze daarvoor zelfs van hun echte partner. Het doel: het verkrijgen van een nieuwe 'hukou', een soort binnenlands paspoort dat je nodig hebt om bijvoorbeeld een huis te kopen in de grote stad. Hoe dat werkt, leggen we uit in dit filmpje:

"Hoe vaak schijnhuwelijken in de praktijk voorkomen, weet niemand", zegt hoogleraar economie Hu Xingdou. Wel suggereren cijfers van de lokale overheid in Peking dat het daar steeds vaker gebeurt. In 2016 trouwden in de stad 22.000 koppels voor de tweede keer met elkaar, nadat ze een tijdlang met iemand anders getrouwd waren. Dat is een toename van 131 procent ten opzichte van 2014.

"Al gaat natuurlijk lang niet iedereen die naar de stad verhuist een nephuwelijk aan", relativeert Xingdou. "Je hebt dan wel betere sociale voorzieningen, maar het leven in de stad is ook veel duurder." Volgens hem zijn het daarom vooral mensen met een hoog inkomen die zich op de schijnhuwelijkenmarkt begeven.

Grijze zone

Om te begrijpen hoe zo'n nephuwelijk werkt, willen we iemand spreken die het heeft meegemaakt. Hoewel het aangaan van zo'n huwelijk niet illegaal is, blijkt het toch moeilijk om iemand te vinden die erover wil praten. Hu Xingdou is niet verrast: "Het is een morele grijze zone. Je bent toch de overheid aan het bedotten."

Om toch iemand te kunnen spreken, beslissen we om onszelf op de huwelijksmarkt te begeven. Die bestaat vooral op internet, in chatgroepen op verschillende sociale netwerken.

We doen ons voor als iemand die wil trouwen om een appartement te kopen. Al snel stuiten we via een chatgroep met de naam 'Schijnhuwelijken voor Peking Hukou' op een man die ons wil helpen. Het gesprek verloopt als volgt:

Maar wanneer we ons bekend maken als journalisten en de man vragen of hij ons wil ontmoeten, verwijdert hij onze chat. Hij laat niets meer van zich horen.

Later worden we in dezelfde chatgroep toegevoegd door een matchmaker in schijnhuwelijken, die ons wel wil koppelen. We vragen hem hoe dat werkt:

Veldonderzoek voor het huwelijk, raadgeving na het huwelijk: het klinkt allemaal bevreemdend. "In het Westen is het huwelijk heilig en nemen mensen het erg serieus", verklaart econoom Hu Xingdou. "Hier doen veel mensen het voor het geld."

Maatregelen

De huwelijksmarkt bestaat al enkele jaren. Langzaam komen lokale overheden met maatregelen. Zo bepaalde het stadsbestuur van Peking in maart van dit jaar dat mensen die gescheiden zijn, geen goedkope hypotheek meer mogen krijgen. Of dat beleid werkt, is nu nog niet duidelijk.

In elk geval is het lastig om echt efficiënt in te grijpen, zegt Xingdou. "Je kan als overheid wel bepalen dat mensen pas na anderhalf jaar mogen scheiden," zegt hij. "Maar een koppel vragen om te bewijzen dat ze echt van elkaar houden, dat kan natuurlijk niet."