Nederlandse dijken kunnen hogere zeespiegel straks ook aan

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Het smelten van ijskappen op Antarctica kan ertoe leiden dat de zeespiegel veel sneller stijgt dan tot nu werd aangenomen. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht sluiten een stijging van 1,80 meter aan het einde van de eeuw niet uit. Zijn onze dijken daar wel tegen bestand?

"Tot nu toe is er heel vaak gekeken naar gemiddelde waarden van de zeespiegelstijging", zegt onderzoekster Renske de Winter in het NOS Radio 1 Journaal. In het onderzoek van De Winter is juist gekeken naar de bovengrens van die verwachtingen en die ligt nu op 180 centimeter.

"De kans dat dat gebeurt, is minder groot dan die gemiddelde verwachtingen. Maar als je wilt dat Nederland veilig blijft, denk ik dat ook die kansen meegenomen moeten worden in bijvoorbeeld het kustbeleid dat gevoerd moet worden", zegt De Winter.

Volgens NOS-weerman en poolonderzoeker Peter Kuipers Munneke is het onderzoek van De Winter van cruciaal belang voor het beleid van de Nederlandse kustverdediging. "Je kunt eigenlijk wel zeggen dat de zeespiegelstijging in Nederland en de bescherming van onze kust afhangt van het ijs op Antarctica", zegt hij.

De grootste onzekerheid zit volgens hem in het ijs op Antarctica. Recent onderzoek laat zien dat de gletsjers daar misschien wel veel makkelijker afbrokkelen dan we dachten en dat kan zomaar enkele tientallen centimeters stijging van de zeespiegel veroorzaken. "We weten niet zeker of dat gebeurt, maar je moet dat in de schattingen wel meenemen, want je wilt ook beschermd zijn tegen het worstcase-scenario."

'Schrik er niet zo van'

Jeroen Aerts, hoogleraar Water and Climate Risk aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is het daar mee eens. "Zelf schrik ik niet zo heel snel van dit soort berichten. Het waterbeheer in Nederland is heel goed geregeld, maar het is natuurlijk wel zo dat ook dit nieuwe onderzoek laat zien dat de zeespiegelstijging-scenario's eerder naar boven moeten worden bijgesteld dan naar beneden."

Volgens Aerts is het technisch gezien geen probleem om een hogere zeespiegel op te kunnen vangen. "Er zijn zelfs studies gedaan naar het opvangen van een stijging van 5 meter. Alleen is daarvoor veel meer geld nodig. Als het dus zo is dat het veel sneller gaat dan we denken, dan moeten we ook langzamerhand iets meer gaan investeren zodat we die extra investeringen uit kunnen smeren over een langere periode."

Dijken van 30 meter hoog

De berekening waarmee Nederland nu werkt, is dat de dijken tussen 2040 tot 2050 een zeespiegelstijging van 1 meter moeten aankunnen. Maar ook daarna kunnen we volgens Aerts nog heel lang doorgaan met het verbreden en verhogen van dijken.

"In China zijn dijken van wel 30 meter hoog aangelegd. Alleen in bijvoorbeeld stedelijke gebieden waar huizen tegen of op een dijk staan, geeft dat problemen. Dan heb je natuurlijk veel minder ruimte en daar is het veel duurder om goede oplossingen te vinden."

'Urgent maar niet acuut'

In het Deltaprogramma 2018 van de Nederlandse overheid wordt al rekening gehouden met een snellere stijging van de zeespiegel. "Regelmatig wordt gekeken of we nog op koers liggen of moeten bijsturen", twittert deltacommissaris Wim Kuijken. Hij noemt de situatie "urgent maar niet acuut".

Volgens een woordvoerder "is het goed dat nu deze signalen komen zodat daar in het Deltaprogramma op geanticipeerd kan worden". Het Deltaprogramma onderzoekt op dit moment de gevolgen van een hogere zeespiegelstijging en hoopt in het voorjaar met de eerste resultaten te komen.

Ook de Unie van Waterschappen is blij met het onderzoek van De Winter. "We ontwerpen onze dijken vijftig jaar vooruit", vertelt Jane Alblas, "en iedere twaalf jaar kijken we of er aanpassingen nodig zijn. Wellicht moeten we na dit onderzoek de normen dus weer gaan bijstellen".

"60 procent van Nederland is gevoelig voor overstromingen en de gevaren daarvoor nemen steeds meer toe. Eigenlijk is het waterbeheer dus nooit af."

De scenario's veranderen continu door de klimaatverandering en de steeds betere meettechnieken om de zeespiegelstijging te berekenen. "Dat betekent dat je iedere keer weer aanpassingen moet doen."