'Slangendanser' Saleh wist veertig jaar te overleven in Jemen

Na meer dan veertig jaar aan de top, is de Jemenitische leider Ali Abdullah Saleh overleden. Hij is omgekomen bij een aanval op zijn huis in de hoofdstad Sanaa, uitgevoerd door zijn voormalige bondgenoten. Maar wie was Saleh?

Het had weinig gescheeld of de Arabische Lente had het einde van zijn regime Ali Abdullah Saleh betekend. Net als in andere landen in het Midden-Oosten was het in 2011 ook in Jemen onrustig. Bij massale protesten werd om Salehs vertrek geroepen. In die periode ontsnapte Saleh aan de dood bij een aanslag.

Bomscherven

Toen president Saleh in juni 2011 zijn moskee in Sanaa bezocht, ging het mis. Tijdens het gebed ging een bom af. Meerdere ondergeschikten en zeven lijfwachten kwamen om. Zelf werd Saleh op sterven na dood naar Saudi-Arabië gevlogen, waar artsen uren bezig waren om de bomscherven uit zijn lichaam te halen.

"Dansen op slangenkoppen", zo omschreef Saleh de politiek van Jemen - een van de moeilijkste landen in het Midden-Oosten. Een strook land onder aan het Arabische schiereiland. Verarmd, verdeeld en ingeklemd tussen het autocratische, rijke Saudi-Arabië en het verscheurde Somalië.

Al-Qaida

Saleh wist in het gevaarlijke Jemen jarenlang te overleven. Hij klom omhoog in het leger, kwam bij een staatsgreep aan de macht en werd in 1978 president. In 1990 smeedde hij Jemen weer tot één land, dat sinds de jaren zestig à la Korea in tweeën was gehakt.

In het buitenland wist hij Saudi-Arabië en de VS aan zijn zijde. Zo leverde zijn harde aanpak van al-Qaida - die probeerden om een uitvalsbasis in Jemen op te richten - hem de waardering van Washington op.

Zelfverrijking

De 'slangendanser' greep iedere mogelijkheid aan om aan de macht te blijven. Zelf van lage komaf, gooide hij het op een akkoordje met machtige sjeiks in de regio. Hij zette familieleden en leden van zijn stam op sleutelposities. Volgens sommigen maakte hij zich schuldig aan fenomenale zelfverrijking.

'Verdeel en heers' was zijn motto. Als de grond te heet werd onder zijn voeten, kondigde hij aan dat hij zou plaatsmaken, om later weer op zijn schreden terug te keren.

Eigen museum

Dat gebeurde ook na de bomaanslag in 2011. Formeel deed hij afstand van de macht. Maar in 2014 leidde hij vanachter de schermen de opstand van de Houthi rebellen.

In 2013 opende Saleh in de moskee in Sanaa een museum dat aan hem zelf was gewijd. Met giften die hij tijdens zijn presidentschap had mogen ontvangen van koningen en presidenten.

Half verbrande broek

Het klapstuk van de tentoonstelling is de half verbrande broek die hij aanhad toen hij in diezelfde moskee ternauwernood ontsnapte aan een bomaanslag. De verwijderde bomscherven liggen ernaast.

Het zijn getuigen van het geluk dat 'de slangendanser' Saleh tijdens zijn leven ten deel viel. Na meer dan veertig jaar aan de top, is er nu een eind gekomen aan dat geluk.