'Zelfmoord voorkomen door vragen te stellen', die boodschap schuurt bij nabestaanden

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

"Heel erg dat ze dit zo voelen", zegt directeur Jan Mokkenstorm van 113 Zelfmoordpreventie. "Het is nooit de bedoeling geweest om nabestaanden een schuldgevoel te geven of hun schuldgevoel te versterken." Hij reageert op opmerkingen hierover in de Volkskrant en het Radio 1-programma Nieuws & Co van nabestaanden van mensen die zelfmoord hebben gepleegd.

113 Zelfmoordpreventie streeft ernaar dat niemand eenzaam of radeloos sterft door zelfmoord. De organisatie voert een campagne met als boodschap dat zelfmoord tot op het laatste moment te voorkomen is, als je suïcidale mensen rechtstreeks vraagt of ze van plan zijn om zelfmoord te plegen.

'Dreun'

"Dat voelde voor mij als een enorme dreun", vertelt Ditty Eimers in Nieuws & Co. Haar man pleegde ruim twee jaar geleden zelfmoord. In de Volkskrant schreef ze onlangs dat ze nog dagelijks worstelt met vragen en schuldgevoelens over zijn zelfgekozen dood.

"Ik vind het heel goed dat het platform er is en dat mensen die nadenken over zelfmoord ergens terecht kunnen. Want dat kan vaak niet in hun directe omgeving. Wat ik lastiger vind, is dat in hun campagne de nadruk ligt op dat je zelfmoord vaak kan voorkomen als je maar de juiste vragen stelt. Ik denk dat ze dat niet zo bedoelen, maar ik hoor daarin toch dat ik iets niet goed heb gedaan. Omdat ik die vraag niet heb gesteld of die vraag niet goed heb gesteld."

Sylvia van Dort, rouwondersteuner en zelf ook nabestaande na een zelfmoord, herkent dat gevoel. "Mokkenstorm doet ontzettend zijn best om zelfmoord bespreekbaar te maken en daar ben ik heel blij mee. Maar nabestaanden voelen dat ze tekort zijn geschoten als ze naar hem luisteren. Terwijl het beeld dat uit hun verhalen naar voren komt, vaak heel complex is en ze vaak geen idee hadden dat hun naaste of geliefde met zelfmoordplannen rondliep. Ik vind dat de campagne daar aan voorbijgaat en de nabestaanden eigenlijk een beetje in de kou laat staan."

'Het raakt elkaar'

"Ik heb er alle begrip voor. Dit raakt me natuurlijk", reageert de directeur van 113 Zelfmoordpreventie. Hij vertelt dat er binnen de organisatie veel is nagedacht over hoe de preventie van zelfmoord in een duidelijke boodschap te vatten is. "Maar die boodschap kan niet altijd gegeven worden zonder de rouwverwerking van nabestaanden te beïnvloeden. Het raakt elkaar."

"De connectie die nabestaanden maken, dat ze zich schuldig voelen omdat ze de zelfmoord van een geliefde niet hebben kunnen voorkomen, die maken wij niet en die bedoelen wij ook niet", benadrukt hij. Het is volgens hem vaak een universeel schuldgevoel dat daaraan ten grondslag ligt en dat er ook de oorzaak van is dat dokters heel lang hebben gezegd dat als iemand zelfmoord wil plegen, dat toch niet te voorkomen is.

"Suïcide is tot het laatste moment te voorkomen. Maar als het toch gebeurt is het niet jouw schuld."

Afgezwakt

Volgens Mokkenstorm is het niet mogelijk om nabestaanden en suïcidalen tegelijk te bedienen. "Dat hebben we vroeger wel geprobeerd op de website, maar dat was geen succes. Door tegemoet te komen aan de wensen van nabestaanden, werd de boodschap voor mensen met zelfmoordplannen afgezwakt."

Daarom richt 113 Zelfmoordpreventie zich nu volledig op mensen die zelfmoordplannen hebben. "Het gaat erom mensen een eenzame dood door middel van een agressieve methode te besparen. Want waarom zouden we moeten accepteren dat mensen zo aan hun eind komen?"