Black Friday: de jacht op koopjes en aanbiedingen is geopend

• André Meinema

  Verslaggever economie

Het is Black Friday vandaag, je kunt er bijna niet omheen. Billboards, advertenties en reclamefolders schreeuwen: Korting! Koop! Actie! Winkeliers en anderen die iets te verkopen hebben, openen met de feestmaand december voor de deur het koopjesjachtseizoen.

Volgens onderzoeksbureau Motivaction haken steeds meer winkels, bedrijven en consumenten aan bij het koopcircus. Rotterdam pakt het groots aan en lokt samen met winkelbedrijven, hotels en musea een weekend lang consumenten naar de Koopgoot.

Fantasieprijzen

Maar er is ook kritiek op het evenement. Zo waarschuwt de Consumentenbond voor nep-aanbiedingen. "Er zullen er best goede bij zitten, maar er zijn ook fantasieprijzen. Bijvoorbeeld een product met een vanaf-prijs dat nooit voor dat bedrag verkocht is."

Twee op de drie Nederlanders weet inmiddels wat Black Friday inhoudt, zegt Motivaction. Een op de vijf Nederlanders doet mee aan het koopfeest, vooral millennials, mensen geboren tussen 1980 en 2000, gaan op koopjesjacht, dubbel zoveel als vorig jaar.

Black Friday leidt tot een soort zwaan-kleef-aan-effect. De grotere warenhuizen en elektronicaketens leven op bij dit soort evenementen, de kleinere ketens en losse winkels haken aan, maar ook anderen zoals autodealers ruiken hun kans en proberen een graantje mee te pikken van de koopwoede.

Zwart

Black Friday, de dag na Thanksgiving, is van origine Amerikaans. De Amerikanen gaan op die vrije vrijdag alvast massaal shoppen voor de Kerst, aangejaagd en verleid door superkortingen en superaanbiedingen. Een soort Prijzencircus en Drie Dwaze Dagen ineen. Het gevolg: een enorme drukte, met lange rijen voor de deur en in de winkels veel geduw en getrek.

De Amerikanen laten het geld rollen en de kassa's rinkelen. Vandaar het 'black' in de naam: het ziet zwart van het volk in de overvolle malls, warenhuizen en winkelstraten, en de winkeliers schrijven vette zwarte omzetcijfers en poetsen vaak in luttele dagen tijd tegenvallende omzetten van voorgaande maanden weg.

Een jaar of vijf geleden waaide het koopcircus via Groot-Brittannië over naar Nederland. In Engeland is er overigens ook kritiek op de aanbiedingen van Black Friday. Volgens de Britse consumentenbond Which? blijken sommige zogenaamde koopjes een paar weken later veel goedkoper aangeboden te worden.

De retailsector in Nederland zag het commerciële belang van het koopfestijn in en kon een oppepper heel goed gebruiken. Tijdens de economische crisis was het voor veel winkeliers kommer en kwel. Consumenten gaven bijna niks uit en de ene na de andere winkelketen ging over de kop. Een Hollandse Black Friday kon de opkrabbelende economie ondersteunen, consumenten overhalen om te kopen en de kassa's van de winkeliers spekken.

Webwinkeliers trekken de acties vaak door tot na het weekend. Aanstaande maandag wordt door webwinkels cybermonday genoemd.

Megakortingen

Consumenten worden met aanbiedingen en megakortingen naar de winkels gezogen. De meeste mensen gaan voor elektronica, laptops en tablets, kleding, schoenen en, parfum, stelt Motivaction vast. Consumenten zijn prijsbewust en slaan aan op aanbiedingen. En ze willen vooral geen dief van de eigen portemonnee zijn.

De helft van de consumenten zegt zo zijn twijfels te hebben bij de kortingen en is bang voor nepaanbiedingen. De 'van-zoveel-voor-zoveel-prijs' klopt niet altijd en soms zijn producten een paar weken later nóg goedkoper, net als in Groot-Brittannië.

Levert het wat op?

De collectieve koopmanie verleidt en verblindt veel mensen, maar in vergelijking met een paar jaar geleden hebben mensen ook meer zin om te shoppen. Het gaat goed met de economie en het vertrouwen van consumenten is hoog. Veel meer mensen hebben een baan en dus meer inkomen en kunnen dus meer uitgeven.

De omzet van de detailhandel is het afgelopen jaar stevig aangetrokken na een jarenlange dip. Webwinkels zitten al langer en sterker in de lift.

Verschuiving?

Je kunt je wel afvragen of een koopexplosie als Black Friday niet alleen maar leidt tot een verschuiving van de omzet. Wat je nu verkoopt, met korting, verkoop je over drie weken niet meer.

En daalt door de kortingen niet de omzet en winst? Dat lijkt mee te vallen. Winkeliers leveren weliswaar in op hun winstmarges, maar de groei van het aantal verkochte producten maakt dat weer grotendeels goed.

Cijfers die omzetgroei staven zijn er eigenlijk niet, wel is er een doorgaande verschuiving te zien van baksteenwinkels naar webwinkels. Om die reden is het fijn voor de winkeliers in de straat om veel mensen over de vloer te hebben die zien wat er zoal te koop is en die wellicht later terugkeren.

Tegelijkertijd creëren de kortingen een probleem. Consumenten vinden korting steeds gewoner en weigeren de gewone prijs te betalen. En dat zet een permanente druk op de prijzen en dus op de omzet. De baksteenwinkel legt het daarbij af tegen de webwinkel die geen duur pand en personeel hoeft in te huren, en dus spekkoper is op Black Friday.