Apotheker daagt farmaceuten uit: medicijn kan miljoenen goedkoper
Een Haagse apotheker gaat het dure taaislijmziekte-medicijn Orkambi zelf bereiden, hoewel hij weet dat hij daarmee mogelijk het patentrecht schaadt. Hij zegt het te kunnen maken voor alle 750 Nederlandse patiënten die waarschijnlijk baat hebben bij het middel. Dat zou jaarlijks een besparing van tientallen miljoenen euro's opleveren.
Apotheker Paul Lebbink komt op een pikant moment met zijn aankondiging. Morgen praat de Tweede Kamer over het geneesmiddelenbeleid. Daarbij zal ook worden gesproken over het patentrecht van de farmaceutische industrie en de beperkingen die dat oplevert voor apothekers om zelf medicijnen te maken. Minister voor Medische Zorg Bruins onderzoekt nog wat de mogelijkheden zijn voor apothekersbereiding van medicijnen waarop patent rust.
Lebbink is de eerste die Orkambi nu zelf gaat namaken. Hij zoekt daarmee de juridische grenzen op. Fabrikant Vertex heeft nog niet gereageerd.
Machtsmisbruik
Twee weken geleden overhandigde de Raad van Volksgezondheid en Samenleving (RVS) een advies aan Bruins. Daarin stelde de adviesraad dat het tijd is voor een andere aanpak van farmaceutische bedrijven. De overheid zou misbruik van de machtspositie door fabrikanten moeten aanpakken, bijvoorbeeld door apotheekbereiding te stimuleren.
"Dat middelen die onder patent zijn, door apothekers bereid mogen worden, is het belangrijkste onderdeel van dat advies", zegt Huub Schellekens, hoogleraar farmaceutische biotechnologie. "Dat zou echt een bom onder het systeem zijn. Het zou betekenen dat Orkambi voor een paar euro per pil gemaakt kan worden." Dat is precies wat apotheker Lebbink wil proberen. Een pil kost nu 100 euro, exclusief btw. Lebbink denkt het terug te kunnen brengen naar 20 euro.
"99,9 procent zeker dat ik een proces van farmaceut Vertex aan mijn broek krijg. Laat ze maar komen."
170.000 euro per patiënt per jaar wilde farmaceut Vertex oorspronkelijk hebben voor het taaislijmziekte-medicijn Orkambi. Naar verwachting werkt het medicijn bij de helft van de 1500 patiënten in Nederland. Dat zou neerkomen op een bedrag van 127,5 miljoen euro.
Voormalig VWS-minister Schippers ging niet akkoord met de prijs die Vertex vroeg. Hoewel bedragen tijdens onderhandelingen geheim gehouden worden, liet Schippers in de Tweede Kamer doorschemeren dat ze een prijskorting van 63 procent wilde op Orkambi.
Vertex voerde een keiharde lobby, waarbij de roep om medeleven voor de patiënten werd ingezet, zo reconstrueerde NRC afgelopen weekend.
Na maandenlang onderhandelen maakte Schippers eind oktober bekend dat er een deal was bereikt met Vertex: Orkambi kwam in het basispakket. Dat was de hoofdboodschap, en ook meteen de enige boodschap, want de inhoud van de deal met Vertex is nog steeds geheim.
China
"Ook als de minister die 63 procent korting op 170.000 euro heeft bedongen, durf ik te stellen dat wij het voor een derde van het overgebleven bedrag kunnen maken", zegt Lebbink. "Als we de grondstoffen groot inkopen, kan het voor 20.000 per patiënt per jaar." Productie voor 750 patiënten per jaar durft hij aan: "Daar zie ik niet tegenop. Cannabis-olie maken we ook voor heel Nederland. En dat voor meer dan 1000 patiënten per maand."
"We hebben een leverancier voor de grondstoffen gevonden in China. Daar gaan we bestellen, en vervolgens natuurlijk goed onderzoeken of het geen verontreinigde stoffen zijn. Natuurlijk moeten we nog kijken of het allemaal lukt. Maar we kunnen zelf best een beetje investeren, dus we gaan het gewoon proberen. Eerst op kleine schaal. Zonder dat we een verplichting aangaan, kijken of we het kunnen waarmaken."
Lebbink zegt het zeker niet als vrijwilligerswerk te zien. "Natuurlijk moeten apothekers ook winst maken. Maar wij hoeven geen absurd hoge onderzoekskosten terug te verdienen. Ik snap heus wel dat een bedrijf als Vertex die wel heeft, maar het probleem is dat ze niet open zijn over de hoogte van die onderzoekskosten. En dat ze tegelijkertijd exorbitant profiterende aandeelhouders achter zich hebben, geeft ze het nadeel van de twijfel."
Hij zegt het niet te doen om de industrie dwars te zitten. "We betalen die dure medicijnen met geld dat we met collectieve middelen moeten ophalen. Daar verwacht ik uitleg. De industrie moet toegeeflijker worden." Toegeeflijkheid is zeker niet wat hij van Vertex verwacht: "99,9 procent zeker dat ik een proces van fabrikant Vertex aan mijn broek krijg", zegt Paul Lebbink. "Maar laat ze maar komen. Ik reken op genoeg steun."
Hoogleraar Schellekens spreekt vertrouwen uit in de apotheker. "Ik denk dat hij het zou kunnen. En ik vind de prijs die hij rekent zelfs nog aan de hoge kant. Maar het product van Paul gaat alleen voorgeschreven worden als de overheid dat verplicht maakt."