Waar gebruikt de politie de ANPR-camera's allemaal voor?
Autodieven, inbrekers of voortvluchtige criminelen van de weg plukken. Met een flinke uitbreiding van het aantal ANPR-camera's hoopt de politie meer zicht te krijgen op verdachten in het verkeer. Op dit moment worden 200 flitspalen uitgerust met kentekenherkenning, waardoor het aantal politiecamera's meer dan verdubbelt.
Waar gebruikt de politie ANPR precies voor?
Voor het opsporen van verdachte automobilisten, het verzamelen van informatie over criminelen waarvan bekend is in welke auto ze rijden, of voor het zoeken naar gestolen auto's en vermiste personen. Een van de eerste zaken waarin ANPR een belangrijke rol speelde, was het onderzoek naar een groep drugsrunners, zo'n tien jaar geleden. De politie kon hen volgen dankzij camera's met kentekenherkenning langs de snelweg. Die registreerden hoe de dealers steeds op en neer reden tussen Rotterdam en Maastricht.
Behalve dat hun werkdag in beeld was, konden hun auto's dankzij de techniek ook gericht worden gecontroleerd. Tijdens een van deze acties tegen drugsrunners nam de politie gemiddeld een kilo heroïne per auto in beslag. Sindsdien zijn de camera's steeds vaker ingezet. In hoeveel onderzoeken ANPR-data doorslaggevend zijn, is volgens de politie niet te zeggen. Maar dat het een uiterst bruikbaar middel is, staat voor hen vast.
Gestolen auto's worden gesignaleerd als ze langs een politiecamera rijden. Automobilisten die langs een snelweg waar veel ladingdiefstallen plaatsvinden de ene na de andere parkeerplaats oprijden, worden opgemerkt als potentiële dieven. Ook in vermissingszaken kunnen de camera's een rol spelen. Zo werd de vader die in 2013 zijn zoontjes Ruben en Julian uit Zeist vermoordde, toevallig vastgelegd door een ANPR-camera, die overigens niet van de politie was.
Hoe werkt ANPR eigenlijk?
De camera's maken opnamen van kentekens. Die worden door speciale software gelezen en vergeleken met nummerborden in de database van de politie. Die beschikt over lijsten met kentekens van voertuigen die door de politie om een of andere reden worden gezocht. Het gaat bijvoorbeeld om auto-eigenaren die nog een gevangenisstraf open hebben staan of nog een hoge boete moeten betalen. Ook gestolen auto's staan in de database.
Kentekengegevens kunnen ook gebruikt worden voor speciale acties. Zo heeft de politie lijsten met auto s van rondtrekkende dieven uit Oost-Europa en van bekende inbrekers. Hun nummerborden worden dan gekoppeld aan het ANPR-systeem, zodat de politie hen makkelijker van de weg kan halen.
Op het moment dat een voertuig herkend wordt door een ANPR-camera, krijgt de politie een melding. Dat gebeurt zo'n 3000 keer per dag. Op de meldkamer waar de signaleringen binnenkomen, wordt bepaald of het nodig is om er meteen iemand op af te sturen. Rijdt de auto van iemand die vermist is langs, dan wordt meteen actie ondernomen. Gaat het om iemand die nog een boete moet betalen, dan kan dat nog wachten.
Wat mag de politie opslaan?
Alle kentekens die de politie met hun camera's registreert, worden onderverdeeld in 'hits' en 'no-hits'. De laatste categorie zijn kentekens waar niets mee aan de hand is. Die worden meteen weer gewist. De hits zijn kentekens die op een van de lijsten staan. Die mag de politie langer bewaren voor onderzoek.
Waarschijnlijk worden deze regels binnenkort verruimd. Als ook de Eerste Kamer deze maand instemt met een nieuwe wet, mag de politie op daarvoor aangewezen locaties de kentekens van alle langsrijdende auto's vier weken lang opslaan en daarin onder voorwaarden achteraf op zoek gaan naar hits. Dat is tegen het zere been van privacyvoorvechters. Zij waarschuwen ervoor dat ook onschuldige burgers in de systemen van de politie belanden. Nu is dat misschien nog geen probleem, zeggen zij, maar dat kan over vijf, tien of vijftien jaar zomaar anders zijn. Wie weet waar de camera's dan nog meer voor worden gebruikt, waarschuwen zij.
Kunnen anderen ook van de politiecamera's gebruik maken?
Nee, zegt de politie. Voorheen maakte ook de Belastingdienst gebruik van hun camera's, maar inmiddels mag dat niet meer. Aanvankelijk zou de Belastingdienst ook meedoen in het nieuwe flitspaalproject van de politie, zodat ook zij de gegevens konden gebruiken, maar dat is stopgezet. Ook andere partijen krijgen op dit moment geen data van de politie.
Andersom kan de politie wel bij de gegevens die bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie, Rijkswaterstaat, de Belastingdienst en gemeenten verzamelen met hun eigen camera's. Dat mag niet zomaar: alleen als een officier van justitie de beelden vordert voor het opsporen van een misdrijf.
Gaat de politie het netwerk nog verder uitbreiden?
Daar is de politie resoluut in: nee. Ondanks de huidige uitbreiding is nog steeds maar een fractie van de Nederlandse wegen in beeld, maar voorlopig komen er niet nog meer ANPR-camera's. De politie zegt dat het nu belangrijk is om de bestaande camera's zo goed mogelijk te leren gebruiken.
