Schotland zegt sorry tegen veroordeelde homo's

• Eline de Zeeuw

  redacteur Buitenland

De Schotse regering heeft excuses aangeboden aan duizenden homoseksuelen die in het verleden om hun geaardheid werden veroordeeld. Ook presenteerde de regering een nieuwe wet waardoor die schuldigverklaringen alsnog geschrapt worden.

Seks tussen mannen boven de 21 jaar is sinds 1981 legaal in Schotland. Die leeftijdsgrens werd pas in 2001 verlaagd naar 16 - de leeftijd die ook voor heteroseksuelen geldt.

Er zijn nog honderden mannen in leven die een strafblad hebben omdat ze bestraft zijn voor het hebben van seks met andere mannen. De Schotse premier Nicola Sturgeon noemde het vandaag 'shocking' dat seks tussen mannen zo lang als crimineel werd bestempeld. "Voor 2001 waren er honderden mannen in Schotland die kans liepen veroordeeld te worden, simpelweg omdat ze iemand anders liefhadden."

Turing Law

Vorig jaar oktober gingen er in Schotland voor het eerst stemmen op voor de wet op eerherstel, een paar dagen nadat in buurlanden Engeland en Wales eenzelfde wet was geïntroduceerd: de 'Turing Law'. Onder die wetgeving bood de Britse regering 65.000 homoseksuelen, van wie er nog 15.000 in leven zijn, eerherstel.

Hoewel er met de dit jaar aangenomen Turing Law een generaal pardon kwam voor alle veroordeelde homoseksuelen in Engeland, kwamen er geen excuses van de Britse regering. En daar is kritiek op. Van Labour-leider Jeremy Corbyn bijvoorbeeld, die zich in juli afvroeg "waarom Westminster een generaal pardon biedt voor iets dat in eerste instantie nooit als misdrijf beoordeeld had mogen worden". Corbyn riep de regering op zich te verontschuldigen voor elke homoseksueel die onder de inmiddels historische wetten geleden heeft.

Die excuses maakt de Britse regering voorlopig niet, maar de Schotten verontschuldigen zich wel. "Vergeleken met Engeland gaat het om relatief weinig mensen, er zijn nog slechts enkele honderden van hen in leven, maar voor die kleine groep maakt dit een groot verschil", zegt correspondent Suse van Kleef. "De regering erkent dan: 'we hadden het anders moeten doen'. Schotland geeft zo een duidelijk signaal af."

Philip Tijsma van COC Nederland bevestigt het belang van 'sorry zeggen'. "Excuses vanuit de overheid zijn extra belangrijk. Een pardon is vooral een formaliteit, terwijl een oprechte verontschuldiging juist veel kan veranderen aan het gevoel dat veel veroordeelde homoseksuelen hebben. Het is misschien nog wel belangrijker."

Nederland

Sinds 1811 is homoseksualiteit in Nederland niet meer strafbaar. Maar in 1911 kwam er een grote kanttekening: op homoseksuele contacten van een volwassen man of vrouw met iemand van 16 tot 21 jaar kwam maximaal vier jaar gevangenisstraf te staan. Dat terwijl heteroseksuelen wél als seksueel meerderjarig werden gezien vanaf hun zestiende. Pas in 1971 werd die wet geschrapt.

In die zestig jaar werden, met uitzondering van de Tweede Wereldoorlog, 5033 mannen veroordeeld. Zij kregen nooit een pardon. In Nederland leeft de discussie daarover wat minder, zegt COC'er Tijsma. "Maar het kan geen kwaad om te kijken of de zaak voldoende is afgehandeld in ons land."