Carles Puigdemont zit in Brussel, maar de regering van Spanje wil dat hij voor de rechter verschijnt. De Spaanse rechter heeft nu een Europees arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de afgezette leider van Catalonië. En daardoor heeft Puigdemont bijna geen opties meer.
Binnen de EU-landen geldt namelijk een overleveringsverdrag. "Als de rechter van een bepaald land een arrestatiebevel uitgeeft, moeten de andere EU-lidstaten de verdachte aan dat land overleveren", zegt Pim Geelhoed, docent EU-strafrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Als Puigdemont ergens buiten de EU had gezeten, had hij meer kans gehad. "Voor landen buiten de EU geldt een uitleveringsverdrag", zegt Geelhoed. "Volgens dat verdrag hoef je verdachten van een politiek misdrijf niet uit te leveren."
"Tussen België en Spanje geldt een overleveringsverdrag. Bij overlevering kun je minder weigeren: een politiek delict is geen reden om iemand niet over te leveren. Overlevering gaat over strafrecht, niet over politiek."
Dertig jaar cel
Er moet aan een paar eisen voldaan worden voor iemand moet worden overgeleverd. Als hij of zij wordt verdacht van iets dat in beide landen strafbaar is, moet het altijd. Zo niet, dan moet er minimaal een celstraf van drie jaar boven het hoofd van de verdachte hangen.
Puigdemont wordt in Spanje verdacht van rebellie, opruiing en misbruik van publiek geld. Dat zou genoeg zijn voor overlevering: voor deze feiten kan de afgezette Catalaanse leider dertig jaar celstraf krijgen.
En asiel dan?
Om in aanmerking te komen voor politiek asiel, moet er sprake zijn van vervolging op grond van godsdienst, politieke opvattingen of politieke overtuigingen. Pas als een asielzoeker kan aantonen dat het land van herkomst te gevaarlijk is om terug te gaan, is een land verplicht om asiel te verlenen en hoef je niet overgeleverd te worden aan het land van herkomst.
In principe moet België dus gehoor geven aan het bevel voor overlevering van Puigdemont. De enige manier waarop de ex-leider in België zou kunnen blijven, is als hij in beroep gaat bij het Europese Hof van de Rechten voor de Mens. Maar dat kan alleen als het Belgische rechtssysteem helemaal niets meer voor hem kan doen.
België moet Puigdemont terugsturen als Spanje hier om vraagt.
Eerst zou Puigdemont nog asiel aan kunnen vragen. Stefan Kok, docent Recht aan de Hogeschool van Leiden, zegt dat de kans dat hij dat op dit moment in België asiel daadwerkelijk krijgt vrij klein is. "Puigdemont zal waarschijnlijk alleen strafrechtelijk worden vervolgd en dat is niet genoeg om aan te tonen dat zijn mensenrechten worden geschonden. België zou hem dus gewoon terug moeten sturen als Spanje hierom vraagt."
Bij het Hof zou hij met officiële stukken moeten aantonen dat zijn mensenrechten in gevaar zijn, als hij terug moet naar Spanje. In Artikel 6 van Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens staat dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces. Puigdemont zou dus kunnen argumenteren dat hij bang is voor een oneerlijk proces in Spanje en dat daardoor zijn mensenrechten geschonden dreigen te worden.
