Arnhem debatteert over verziekte bestuurscultuur: 'Het is doorgeschoten'

De opgestoken middelvinger van een Arnhems raadslid naar een collega. Hoogleraar Bestuurskunde Paul Frissen noemt het een treffend symbool voor de verziekte sfeer in de plaatselijke politiek, gekenmerkt door intimidatie, schofferingen en beledigingen. "Politiek is er conflict en strijd."

Frissen wilde in zijn rapport Patronen van politiek de lokale politiek in Arnhem een spiegel voorhouden, maar juist de reactie van het college van burgemeester en wethouders (B&W) erop is nu een nieuw hoofdstuk in de strijd. Vanavond debatteren gemeenteraad en het college hoe het nu verder moet.

De gemeenteraad wil dat het college in het openbaar reageert op het rapport van Frissen. Tot nu toe heeft het college alleen een brief aan de gemeenteraad gestuurd waarin het ze schrijft het rapport met de gemeenteraad in een-op-een gesprekken te willen bespreken.

"Het hoeft niet braaf en tuttig", benadrukt Frissen. "Politiek gaat over conflict, strijd, onenigheid. Maar als je dat wilt, dan passen daar omgangsvormen bij, omdat het snel ontaardt."

Wrang

Het stadsbestuur van Arnhem wilde doorpakken met een aantal prestigieuze projecten, zoals de herontwikkeling van het stationsgebied en het filmtheater. "Daar past daadkracht en doorzettingsvermogen bij. Alleen dat werd met een vrij straffe bestuursstijl uitgevoerd."

Politieke tegenstand werd niet getolereerd. Het leidde tot een cultuur van straatvechten met grof taalgebruik; het doel heiligde de middelen. Volgens Frissen was het dualisme van de lokale politiek, waarbij de raad het college controleert, doorgeschoten.

"Het was de bedoeling om de lokale politiek meer politiek te maken. Dit rapport laat zien dat dat gelukt is", zegt hij met een wrang lachje. "Maar - en dat zien we op meer plekken - er kwam ook een sterke focus op controle en 'afrekenen'. Wethouders werden weggestuurd. Wil je die strijd, dan moet je dat stileren. Dat je elkaar niet constant tot vijand maakt."

Frissen vindt dat de burgemeester van Arnhem, de net aangetreden Ahmed Marcouch, het debat in betere banen moet leiden. "Dat kan al door zoiets simpels als via de voorzitter spreken. Dus niet rechtstreeks: 'he, jij, dat is gelul', maar 'meneer de voorzitter, ik acht dit gelul'. Iets abstracter, iets minder persoonlijk."

"Je moet nadenken over hoe je van mening kunt verschillen, fikse strijd kunt voeren, zonder dat het leidt tot schofferingen. Dat moet elke politicus en persoon met macht zich dag in, dag uit afvragen", onderstreept Frissen. "Als je de burger voorhoudt dat hij zich aan normen en waarden moet houden, dan zou je eigen boodschap naleven een goed idee zijn."

De aanbevelingen die Frissen eerder deze maand deed, hebben nog geen rust gebracht. Integendeel, de gemeenteraad eiste een openbare reactie van het College van B&W. Die kwam er in de vorm van een brief waarin het college schrijft "met persoonlijke gesprekken" de aanbevelingen van Frissen te willen bespreken.

Die reactie werd door de raad als teleurstellend gezien. De raadsleden willen dat het college vanavond alsnog in het openbaar reageert op de analyse van Frissen.

'Stevig debat'

Frissen is ook verbaasd over de brief van het college. "Je moet het vermogen hebben om ritueel gedrag te vertonen: mea culpa zeggen en verder kunnen. Je hoeft niet te erkennen dat je iets fout hebt gedaan, maar je zou kunnen zeggen: voor zover u zich beschadigd voelt door het gedrag dat we hebben vertoond, bieden we onze verontschuldigingen aan."

De hoogleraar heeft er een hard hoofd in dat het zover gaat komen vanavond. "Het zal een stevig debat worden."