Vannacht gaat klok weer uur terug (en discussie over nut ervan blijft)

Vannacht is het weer zover: de wintertijd begint en dat betekent dat de klok om 03.00 uur een uurtje wordt teruggezet. Daardoor wordt het vanaf nu eerder licht, maar ook eerder donker. Zoals altijd in maart en oktober dringt zich de vraag op: heeft dat nu echt zin?

Eerst even terug naar het begin: het verzetten van de klok werd ingevoerd tijdens de oliecrisis in 1977, om energie te besparen. Maar of veertig jaar na de invoering het uurtje verschil echt energiebesparing oplevert, is niet duidelijk.

Han Slootweg van netbeheerder Enexis zegt dat je het niet kunt meten. "We hebben geen vergelijkingsmateriaal. Want we weten niet hoeveel energie we zouden verbruiken als we de tijd niet zouden verzetten. Daarnaast spelen er te veel factoren mee. De temperatuur is bijvoorbeeld elke winter anders."

Deze week maakten leden van het Europees Parlement bekend dat ze serieus werk willen gaan maken van het afschaffen van de zomer- en wintertijd. Zeventig Europarlementariërs roepen de Europese Commissie op er iets aan te doen.

De parlementariërs beroepen zich op een studie waaruit zou blijken dat het verzetten van de klok een energiebesparing van 0,3 procent oplevert. Zij vinden dat te weinig, maar Slootweg ziet dat anders. "Als dat echt zo is, dan is dat zeker geen verwaarloosbaar verschil. Verzin nog maar eens een maatregel waarmee je zo goedkoop 0,3 procent energie kunt besparen."

De energiebedrijven Essent en Nuon laten weten geen opmerkelijke verschillen te zien in stroomverbruik tussen zomer- en wintertijd.

Bioritme

Morgenochtend kan iedereen dus een uurtje langer uitslapen, omdat we teruggaan naar de standaardtijd. Marijke Gordijn, chronobioloog van de Rijksuniversiteit Groningen, wijst erop dat de zomertijd daarmee dus een uurtje te vroeg is voor de biologische klok. Die zorgt er volgens Gordijn voor dat je lichaam zich al voorbereidt op wakker worden voor je wakker wordt.

Gordijn: "80 procent van de mensen gebruikt een wekker om wakker te worden, dat is al niet in lijn met je biologische klok. Dan moet je ook nog eens de hele zomer een uur eerder opstaan." Op korte termijn is slaapgebrek volgens Gordijn slecht voor de creativiteit en het functioneren van mensen. Op lange termijn kan slaapgebrek hart- en vaatziekten veroorzaken.

Overigens is er volgens Gordijn een verschil tussen de zomertijd en een jetlag. Je kiest er zelf voor om te gaan reizen en daarnaast verschuift het licht-donkerritme dan ook mee.

Verkeersveiligheid

Veilig Verkeer Nederland (VVN) waarschuwde deze week voor meer verkeersongevallen door het verzetten van de tijd. Uit Belgisch onderzoek zou blijken dat rond het wisselmoment 31 procent meer verkeersongevallen met voetgangers zijn. VVN waarschuwt daarom automobilisten extra voorzichtig te zijn.