Rijksbouwmeester: we moeten bouwen voor de vergrijzende samenleving
Nu steeds meer mensen langer thuis wonen, moet de manier waarop we bouwen op de schop. Dat zegt Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Via een landelijke prijsvraag liet hij tientallen buurtteams plannen uitwerken voor seniorvriendelijker wijken.
Ongeveer 85 procent van alle ouderen blijft thuis wonen, maar wijken zijn daar vaak niet op ingericht. De meeste woningen zijn immers gebouwd na de Tweede Wereldoorlog, met oog op gezinnen en groei. "De samenleving is sindsdien radicaal veranderd, maar veel woningen niet", zegt de Rijksbouwmeester.
Toekomstvisie
Het nieuwe kabinet maakt veel geld vrij voor ouderenzorg in verpleeghuizen, maar heeft volgens Alkemade nog weinig oog voor de gevolgen van de toename van zorg thuis.
"Het is een illusie dat de zorg voor ouderen alleen gebeurt binnen de muren van een instelling. Mensen worden ouder, blijven langer thuis wonen en moeten daarvoor een steeds groter beroep doen op hun omgeving. Het huis en de wijk zijn daarbij ontzettend belangrijk."
Meer werk maken van toekomstgericht bouwen is volgens hem geen kwestie van geld, maar van visie. "We veranderen snel in een vergrijzende samenleving, waarin iedereen moet meedoen. Het is de kunst om kwetsbaren niet aan de rand van onze samenleving in grote instituten te zetten, maar middenin de wijk."
Goede zorg begint bij een beter thuis.
De Rijksbouwmeester, de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving (RVS) en Humanitas vroegen daarom twintig teams uit Groningen, Almere, Sittard-Geleen en Rotterdam om plannen waarin bouwen en zorg beter samengaan. Ontwerpbureaus moesten verplicht samenwerken met buurtbewoners en zorgverleners. "Want goede zorg begint bij een beter thuis," zegt Pauline Meurs van RVS.
De 174 inzendingen die de Rijksbouwmeester kreeg, leverden uiteenlopende ideeën op. In Groningen wil een team bijvoorbeeld mini-ontmoetingsruimtes bouwen op de logische looproutes van ouderen. Maar ook het wonen in hofjes is in veel plannen terug te zien, zoals in Sittard-Geleen. Het 'woonhof' wordt herontdekt. "Families delen voorzieningen, in een setting dat ze ook voor elkaar kunnen zorgen", zegt Alkemade.
Meurs noemt de inzendingen inspirerend, maar mist ook zaken. "Alle plannen maken langer thuis wonen makkelijker, maar er zijn ook mensen die dat net niet redden, maar nog niet naar een verpleeghuis kunnen. Ik had gehoopt op meer plannen voor dit soort tussenvoorzieningen." Ook zou ze graag zien dat techniek meer aandacht kreeg in de bouwplannen.
Eenzaamheid
De Rijksbouwmeester benadrukt dat gebouwen invloed hebben op maatschappelijke problemen. Als voorbeeld noemt hij de toename van eenpersoonshuishoudens en eenzaamheid. "Wijken bieden nu huisvesting, maar dienen niet per definitie de sociale functie. Met anders bouwen kunnen we daar al iets aan doen."
Morgen wordt bekend welke inzendingen de prijsvraag van de Rijksbouwmeester winnen. Daarna worden alle ervaringen verwoord in een advies aan het kabinet en aan lokale bestuurders.