Een deadline halen op je werk, hoge cijfers halen voor je studie, vaak naar de sportschool en nog even een gevatte post op Instagram zetten: jonge mensen ervaren prestatiedruk. Documentairemaakster Sanne Kooiman (23) zegt dat het probleem op grote schaal onder jongeren leeft.
Ze volgde twee studenten met dit probleem in haar documentaire Stress to impress, die vanavond in première gaat. "Jongeren voelen druk om aan het perfecte plaatje te voldoen."
De documentairemaakster maakt zich zorgen om haar generatie. "We beoordelen elkaar steeds meer op prestatiegerichte eisen, zoals het aantal volgers op Instagram. Prestatiedruk is natuurlijk een ding dat onder alle leeftijdsgroepen leeft. Maar als je jong bent moet je jezelf nog vinden en bewijzen. Dan kan iemand die prestatiedruk veel heftiger ervaren."
Volgens de documentairemaakster is er tegenwoordig meer keuzestress. "Vroeger was je vader schoenmaker en werd jij dat ook. Nu kan je worden wat je wil. Welke keuze maak je dan?"
Het hangt volgens haar samen met de druk om een perfecte keuze te maken. "De verkeerde keuze heeft financiële gevolgen, nu de basisbeurs is afgeschaft."
Met alleen een studie rechten bereik je tegenwoordig niet veel meer.
Studenten moeten tegenwoordig een lening afsluiten om hun studie en leven te financieren. "Daardoor ervaren zij meer druk om hun studie op tijd af te ronden", zegt Sanne. "Daarnaast zijn ze veel tijd kwijt aan vrijwilligerswerk, stages en baantjes".
De druk die jongeren ervaren om een mooi cv op te bouwen, herkent psychiater Esther van Fenema. "Met alleen een studie rechten bereik je tegenwoordig niet veel meer. Maar ik vind jongeren nu ook wel gevoeliger voor stress en overbelasting."
Ouders hebben tegenwoordig een opgeblazen idee van hun kinderen: ze zijn allemaal geniaal.
Een deel van het probleem ligt volgens de psychiater bij de ouders. "Die hebben tegenwoordig een opgeblazen idee van hun kinderen: ze zijn allemaal geniaal. Als die kinderen er in de grote mensenwereld achter komen dat ze niet geniaal blijken te zijn, dan is dat lastig."
Ouders leren kinderen volgens haar te weinig omgaan met tegenslag. "Als iemand het uitmaakt of een tentamen niet haalt, dan kunnen ze daar niet goed mee omgaan."
De psychiater denkt dat ouders vroeger harder waren voor hun kinderen. "Ze hadden vaak meerdere kinderen waar de aandacht over verdeeld moest worden en niet twee die alles waar moeten maken. Toen moest je zorgen dat je een baan en een woning had. Dat is heel concreet. Nu kijken we naar factoren zoals leuk en succesvol zijn, maar je bent nooit leuk of succesvol genoeg."
Het perfecte plaatje
Esther van Fenema geeft aan dat we gevoeliger zijn geworden voor stress, omdat er meer prikkels zijn. "We moeten voor ons gevoel 24/7 bereikbaar zijn."
Alle ballen die je daarvoor hoog moet houden, maakt dat prestatiedruk kan omslaan in een burn-out of depressie.
"Bij veel mensen is de telefoon de grootste stressfactor", volgens documentairemaakster Sanne. "Dat is echt iets van onze tijd. Het gaat om het perfecte plaatje. Alle ballen die je daarvoor hoog moet houden, maken dat prestatiedruk kan omslaan in een burn-out of depressie."
Ze geeft toe zelf ook alleen leuke dingen op sociale media te plaatsen. "Ik ben ook schuldig, dat realiseer ik mij wel. Ik heb nagedacht hoe ik dat anders kan doen. Op vakantie in Londen heb ik elke keer dat we in de rij stonden gevlogd om te laten zien hoe het echt is. Totaal niet glamorous natuurlijk."
Oplossing
Sanne denkt dat er nog niet echt een oplossing is. "Er worden veel verschillende dingen gezegd, maar volgens mij helpt ontspanning het beste tegen stress. Leg je telefoon maar eens een dag weg, dan krijg je niet constant informatie binnen."
Ook Van Fenema zegt dat een deel van de oplossing ligt in onze levensstijl. "Er zijn allemaal saaie regels: goed eten, genoeg slapen, veel bewegen en daar zit minder op die telefoon zitten ook bij. We kennen ze allemaal, maar weinig mensen doen dat ook echt."
Een deel van de winst kan ook geboekt worden in de opvoedingsstijl van de ouders, denkt Van Fenema. "Door kinderen minder op een voetstuk te plaatsen."