Sporten is gezond, maar sportclubs zijn dat vaak iets minder

• Ben Meindertsma en Hugo van der Parre

  Researchredacteuren

De meeste sportverenigingen in Nederland hebben niet of nauwelijks regels op het gebied van roken, eten en alcohol. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS en de regionale omroepen, waar leden en vrijwilligers van meer dan 2000 sportclubs in Nederland aan hebben meegedaan.

Zo is roken langs de lijn bij driekwart van alle onderzochte veldsportverenigingen toegestaan, zeggen de leden en vrijwilligers van die clubs. Hierbij is weinig verschil tussen bijvoorbeeld tennis- en voetbalverenigingen. Bij de grote sportbonden lijken alleen atletiekverenigingen de uitzondering te zijn: slechts bij een kwart van de verenigingen is roken langs het veld geen probleem.

Ouders ergeren zich aan rokers langs het veld. "Het is toch te zot voor woorden dat we kinderen leren gezond te sporten en dat ouders of soms coaches rond het veld staan te roken", schrijft een ouder van een club uit Heerhugowaard.

"De spelers van het eerste staan voor de ogen van jonge spelers lekker te roken. En ouders staan rokend toe te kijken als de coach het team toespreekt", zegt een moeder van een voetballer uit Emmeloord. "Belachelijk, en niet van deze tijd."

Anderen vinden de regels juist betuttelend. "Ik rook zelf niet, maar vind het wel belachelijk dat deze mensen bijna nergens meer mogen roken behalve thuis. We slaan helemaal door", schrijft een voetballer uit Venlo.

Vette hap

Ook worden in de meeste sportkantines geen gezonde producten verkocht. Bij minder dan een op de vijf kantines is volgens de deelnemers van het onderzoek bijvoorbeeld fruit te koop. Bij voetbal is dit zelfs nog minder. Hockey- en atletiekclubs hebben juist iets vaker fruit in de kantine liggen.

De vette hap lijkt in de meeste sportkantines het hoofdingrediënt. "Het enige verkrijgbare eten is bittergarnituur, tosti's, Cup-a-Soup en magnetron-hotdogs. Erg jammer dat je in een sportkantine niets gezonds kan krijgen", aldus een volleyballer van een club uit Rotterdam waar de gemeente de sportkantine beheert.

Een kantinemedewerker van een voetbalclub uit Heerlen wijst erop dat het een goede omzet in de kantine noodzakelijk is voor veel clubs. "Het is het hart van de vereniging waar de inkomsten behaald moeten worden. Ze zijn al gezond op het veld en het moet kunnen om eens goed te zondigen. We hebben broodjes gezond gehad. Die zijn eruit gehaald omdat er te weinig interesse in is. Vette hap doet het uitstekend."

In bijna alle kantines wordt alcohol verkocht. Bij een kwart van de sportclubs uit het onderzoek mag dit alleen na een bepaalde tijd of in een aparte ruimte. Ook hier zie je grote verschillen tussen sporten. Bij hockey is het heel gebruikelijk om alleen alcohol te schenken vanaf een bepaald tijdstip of in een aparte ruimte (ongeveer de helft van de clubs hanteert deze regel), terwijl er bij tennisclubs nauwelijks regels zijn.

Een hockeyouder uit Lelystad stoort zich met name aan het drankgedrag van oudere leden van club. "Op zondag wordt er veel gedronken door de veteranen. Dat is op zich prima, maar ze passen zich niet aan als er incidenteel activiteiten zijn voor de junioren op zondag. Dat vind ik behoorlijk storend."

Een lid van een tennisclub uit Wormerland, een van de weinig tennisclubs met regels rondom alcoholgebruik, vindt zijn club juist te streng. "Ik vind het betutteling. Als iemand een biertje wil om elf uur 's ochtends omdat hij daar trek in heeft omdat hij net nachtdienst heeft gehad en even naar een wedstrijd is gaan kijken, dan mag dat niet."

Limburg

Alcohol langs de lijn is bij ongeveer de helft van de verenigingen uit het onderzoek niet toegestaan. Opvallend is dat voetbalclubs veel strenger zijn (bij ongeveer zes op de tien clubs mag het niet) dan andere veldsportverenigingen (ongeveer een kwart).

Overigens is drank een veel groter taboe in Noord-Nederland dan in het zuiden. Bij Drentse voetbalclubs is drinken langs het veld bij ongeveer een op de vijf voetbalclubs toegestaan, terwijl het in Limburg bij meer dan de helft van de clubs het geval is. Ook drinken in de voetbalkantine is bij voetbalclubs in Limburg en Noord-Brabant veel minder vaak aan regels gebonden.

Volgens een voetbalouder uit het Brabantse Gemert draait het in de lokale sportkantine alleen om geld verdienen. "De kantine is gewoon een kroeg waar veel, heel veel gedronken wordt. Zeven dagen per week! Er is geen kroeg in Gemert die deze omzetten haalt. Belachelijk. Ook de jeugd vanaf een jaar of vijftien wordt geen strobreed in de weg gelegd. Schandalig."

Roken in de kantine is overigens wel zo goed als verleden tijd. Bij nog maar 65 van de 2002 clubs uit het onderzoek mag binnen een sigaretje worden opgestoken.