Stephan Vegelien
Het is nog een experiment, maar scheidsrechter Marc Nagtegaal van FC Lisse tegen HSV Hoek besloot 'm woensdag al te gebruiken: een nieuwe manier van strafschoppen nemen. Tot ongenoegen van de KNVB. Maar hoe werkt het ABBA-systeem eigenlijk en wat doet het met voetballers op de penaltystip?
ABBA in plaats van ABAB
Het nieuwe systeem is bedacht door de Amerikaanse econoom Ignacio Palacios-Huerta. In plaats van dat de teams om de beurt schieten, mag eerst team A schieten, dan team B twee keer, en dan team A weer twee keer. ABBA dus. Dat zou volgens hem eerlijker zijn.
Tot die conclusie kwam hij na het bestuderen van 10.000 strafschoppen tussen 1970 en 2012, volgens de methode die we nu kennen: ABAB. Wat bleek? In 60 procent van de wedstrijden die in penalty's eindigden, won het team dat als eerste aan de serie mocht beginnen.
Het idee is aangeslagen: de FIFA experimenteert er nu mee bij het WK onder de 20, en ook bij de UEFA Euro Cup onder 17 en 19 is het uitgeprobeerd. Het is in Nederland alleen nog tegen de regels, dus de scheidsrechter van Lisse-Hoek was wat voorbarig met zijn proef. De zaak wordt nu onderzocht.
Op de penaltystip ligt er bij ABAB altijd meer druk op het tweede team dat mag schieten, legt sportpsycholoog Lea Raemaekers uit. "Je staat altijd eentje achter", stelt ze. "Als team A heeft gescoord schiet je om weer gelijk te staan. Als team A heeft gemist, dan heb je pas de kans om voor te staan."
Als je als team mag beginnen met strafschoppen heb je iets meer onbevangenheid, zegt Lea. "Het andere team moet het ook nog maar laten zien, dat moet nog scoren. Als je raak schiet, ben je altijd degene die je team op voorsprong zet, in plaats van degene die de score gelijk maakt."
Hoewel Lea zich wel kan vinden in het ABBA-systeem, moeten we volgens haar niet vergeten dat de spanning van de penalty voor sommige voetballers juist goed werkt. "Sommige voetballers vinden het juist prettig, die willen die extra druk. De ene voetballer kan meer druk aan dan de andere."
Uiteindelijk maakt volgens haar de volgorde niet zoveel uit, als een voetballer zich mentaal goed heeft voorbereid op de strafschop. "Hij of zij heeft een plan, aandacht, een aanvalsplan en weet wat zijn of haar sterke hoek is. En het zou dan niet uit moeten maken of de strafschoppen zijn tijdens de Champions League of een wedstrijdje op zaterdag. Dat is eigenlijk waar je je speler toe wil klaarstomen: een penalty nemen op de best mogelijke manier. Randzaken als het penaltysysteem zouden dan niet meer uit moeten maken."
