Timmermans: populistische lente is Europese lente geworden

Het is weer tijd voor een optimistisch geluid uit Europa. "De waarschuwing van vorig jaar dat de Europese Unie uit elkaar zou kunnen vallen, heeft als een wekker gewerkt", zegt Eurocommissaris Frans Timmermans.

Het aantal vluchtelingen dat naar Europa komt is de laatste twee jaar fors gedaald. "Dat is redelijk onder controle", omschrijft Timmermans het. "Je ziet ook dat de economie het weer veel beter doet. Er is groei in alle lidstaten, de werkloosheidscijfers dalen en er zijn nog nooit zo veel banen geweest in Europa als nu. De migratiecrisis zal een generatie bij ons blijven en wij zijn er nog lang niet, maar de ergste excessen en problemen van de vluchtelingencrisis hebben we redelijk onder controle."

Dat betekent nog niet dat er nu opeens sprake is van groot enthousiasme. "Burgers zijn ontevreden, maar willen geen brexit-achtige oplossingen. Men zegt 'hé wacht eens even, we zijn dan wel niet tevreden, maar uit elkaar vallen en in een situatie terechtkomen zoals de Britten, dat willen we nou ook weer niet'. De populistische lente is een Europese lente geworden."

Grotere rol

Aan de vooravond van de jaarlijkse State of the Union, de Europese troonrede, houdt Timmermans een pleidooi voor een grotere rol voor de Europese Unie wat betreft de ingewikkelde problemen die lidstaten alleen niet aankunnen. "We moeten meer doen om de veiligheid van de burgers te vergroten, zowel de persoonlijke veiligheid als de bescherming tegen terrorisme. Verder moeten we gezamenlijke oplossingen bieden voor de migratie en we moeten met elkaar zorgen voor meer banen."

Hij ziet ook dat er vanuit de lidstaten meer vraag is naar sterkere samenwerking. "Die wens ligt in Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, maar je ziet ook dat Nederland weer meer samen wil doen."

Timmermans wordt een beetje kriebelig als het gaat over meer of minder Europa. "Die discussie gaat nergens over. Dat is symboliek." Volgens de eurocommissaris zijn mensen niet gek. "Wat burgers willen, is dat we problemen aanpakken en dat we de burger zelf centraal stellen bij die oplossingen. Mensen snappen heus wel dat de migratiecrisis niet door landen alleen opgelost kan worden. Veiligheid houdt niet op bij de landsgrens en economieën zijn van elkaar afhankelijk."

"De kern is dat we elkaar moeten vertrouwen. Mensen zijn ongerust omdat het ongemakkelijk voelt om afhankelijk te zijn van iemand die je niet vertrouwt."

Xenofobie

Een belangrijke rol bij het herstel van vertrouwen is weggelegd voor nationale politici. "De verschillen tussen arm en rijk zijn in de meeste landen door de economische crisis alleen maar toegenomen. Nederland is daar gelukkig een uitzondering op."

"Een samenleving die niet werkt aan meer gemeenschappelijkheid staat onder druk en valt ten prooi aan nationalisme en soms zelfs xenofobie. Wij als politici hebben, als we onze geschiedenis een beetje kennen, een verantwoordelijkheid om samen te werken en we moeten voorkomen dat we tegenover elkaar staan."