Noorwegen kiest: komen de rechtspopulisten opnieuw in de regering?
De conservatieve Noorse premier Erna Solberg regeerde de afgelopen vier jaar samen met de rechts-populistische Fremskrittspartiet. Die anti-immigratiepartij werd niet afgestraft voor de politieke compromissen die tijdens het regeren werden gesloten. En daarmee hebben de Noorse rechtspopulisten bij de parlementsverkiezingen van vandaag, kans op een nieuwe regeringsperiode.
Het wordt een ware verkiezingsthriller, waarbij er nog nooit zo'n klein verschil is geweest tussen het linkse en rechtse blok. Voor de rechts-populistische Fremskrittspartiet (FRP) is het eveneens een lakmoesproef. De anti-immigratiepartij werd veertig jaar geleden opgericht, maar kwam pas vier jaar geleden voor het eerst in de regering.
De verwachting destijds was dat de partij, met de vele mooie beloftes, geen hele regeringsperiode zou uitzitten. Vooral toen de olieprijzen twee jaar geleden sterk daalden en de werkloosheid steeg. Het was een situatie die voor Noorwegen, de grootste olie-exporteur in West-Europa, geheel nieuw was.
Inmiddels is Noorwegen uit de economische dip opgekrabbeld. Het verklaart de steun voor de rechts-populistische partij en de leider, minister van Financiën, Siv Jensen. Bovendien lijkt het erop dat de vluchtelingencrisis de anti-immigratiepartij een handje helpt.
Immigratie
De Noorse minister van immigratie Silvi Listhaug (FRP) zegt dat ze het strengste integratiebeleid van Europa wil invoeren. Daarbij worden alle middelen ingezet om dat duidelijk te maken. Tijdens de verkiezingscampagne plande ze een ontmoeting met haar Zweedse collega. Daarbij bezocht ze een beruchte Zweedse immigrantenwijk, om deze als schrikbeeld aan Noorse kiezers voor te kunnen schotelen. De Zweedse regering was hierover diep beledigd.
Centraal in de verkiezingsstrijd staat het Noorse Staatspensioenfonds, ofwel oliefonds, van ruim 800 miljard euro. Vanaf midden jaren 90 zijn de opbrengsten van olie- en gasboringen daarin gevloeid. Het beleggingsfonds is bedoeld voor toekomstige generaties, voor als olie en gas opraken.
Jarenlang was de stilzwijgende afspraak om alleen de beleggingswinsten te gebruiken, ofwel drie procent van het geld dat in het fonds zit. Maar de huidige regering doorbrak dat taboe en deed vorig jaar voor het eerst een greep in het eigen staatsfonds.
Een ander heet hangijzer in de komende regeringsperiode is het exploiteren van nieuwe olievelden bij de Lofoten-eilanden, op de rand van het noordpoolgebied. Het natuurschoon heeft rijke visgronden en is een belangrijke toeristisch gebied.
De regeringspartijen en de sociaaldemocraten willen onderzoeken of er naar gas en olie kan worden geboord. Maar de kleine partijen, zowel links als rechts, verzetten zich daartegen en willen liever investeren in duurzame energiebronnen. Deze kleine partijen kunnen bij de verkiezingen van vandaag een belangrijke rol spelen en bepalen of Noorwegen een rechtse of linkse regering krijgt.
