Akoestische aanval op Cuba 'is wat ongeloofwaardig'

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

Ernstig zieke Amerikaanse diplomaten op Cuba, mogelijk door aanhoudende bestokingen met onhoorbare geluidsgolven. "Het klinkt Hollywood-achtig", zegt neuropsycholoog en gehoorschadespecialist Olav Wagenaar. "Maar theoretisch gezien is het mogelijk."

Het enige dat nu vaststaat, is dat de zestien ambassademedewerkers naar eigen zeggen kampen met onverklaarbare gezondheidsproblemen. Zoals: gehoorverlies, hoofdpijn, misselijkheid en licht hersenletsel. Dat kan volgens Wagenaar veroorzaakt zijn door infrasone trillingen, geluid waarvan de frequenties zo laag zijn, dat een mens het niet kan horen.

Oren dicht helpt niet

"Je voelt zulke trillingen gelijk in je botten, dus het maakt niet uit of je je oren dichtdoet." Blijvende klachten lijken de neuropsycholoog in dit soort situaties onwaarschijnlijk. De nadelige effecten zouden gelijk verdwijnen zodra je uit bereik van het signaal bent.

En toch hebben volgens Amerikaanse media twee mensen blijvende gehoorschade. Ook wordt een aantal van de zieken in Amerika behandeld, wat erop wijst dat de symptomen nog niet zijn verdwenen. Dat maakt de optie van een infrasone aanval volgens Wagenaar "wat ongeloofwaardig".

Maar, benadrukt Wagenaar, de wapenindustrie is misschien al wel een stuk verder dan we denken.

Volgens defensiedeskundige Ko Colijn van Instituut Clingendael is het lastig te zeggen. Audiobewapening is volgens hem geen hot topic meer. "Een jaar of tien geleden waren al die wonderwapens van trillingen en ultrasoon geluid enorm modieus. Allemaal wapens waar je uiteindelijk niets meer van hoort."

Twee voorbeelden:

Kolijn geeft een voorbeeld van zo'n futuristische creatie: het Active Denial System van de VS, ook wel het 'magnetronwapen' genoemd. Een straal van elektromagnetische golven verhoogt de lichaamstemperatuur van slachtoffers tot rond de vijftig graden.

Het doel is vijanden tot dekking te dwingen of weg te jagen, zonder ze te doden. "Het is ondraaglijk, alsof je een snikhete ovendeur opent", beschreef een Britse journalist de ervaring tijdens een test.

Een ander voorbeeld is het geluidskanon LRAD (Long Range Acoustic Device). Het produceert een hels kabaal en kan blijvende gehoorschade aanrichten op een afstand van 300 meter, schreef de BBC in 2005.

LRAD is onder meer gebruikt om piraten in Somalische wateren weg te jagen bij vrachtschepen. Ook tijdens de G20-top van 2009 in Pittsburgh werd het geluidskanon ingezet tegen demonstranten.

In ruim zeventig landen is LRAD in gebruik, schrijft nieuwswebsite TIME. Het geluidskanon wordt niet alleen op mensen gericht. Het wordt ook ingezet om bijvoorbeeld vogels weg te jagen bij vliegvelden. Kan een LRAD-achtig systeem achter de mysterieuze kwalen in Cuba zitten?

Wagenaar denkt van niet. Dan zouden de Amerikanen, of anderen in de buurt van de ambassade, duidelijk iets hebben gehoord. Ook het gebruik van ultrasoon geluid (waarvan de frequentie te hoog is voor het menselijke oor) lijkt onwaarschijnlijk. "Dan krijg je meer last van oorsuizen, of gehoorschade. En niet hersenletsel, misselijkheid of hoofdpijn", legt de neuropsycholoog uit.

Harde conclusies zijn volgens hem niet te trekken zolang het onderzoek nog loopt. Hoe dan ook staat voor Wagenaar als een paal boven water: "Ultrasoon en infrasoon geluid zijn krachtige wapens. Je weet letterlijk niet wat je overkomt."