Botresten, munten en nog veel meer gevonden in VOC-wrak De Rooswijk

• 

  Suse van Kleef

  correspondent Groot-Brittannië

Archeologen hebben in een scheepswrak voor de Zuid-Engelse kust botresten van de bemanning gevonden. Het gaat om het Nederlandse VOC-schip De Rooswijk, dat in de achttiende eeuw verging. Er zijn plannen om dna af te nemen om nabestaanden van de slachtoffers op te sporen.

De Rooswijk was in 1740 onderweg naar Batavia, het huidige Jakarta. Door het slechte weer verging het schip met 250 opvarenden voor de kust van Kent. Ruim tien jaar geleden werd het wrak ontdekt en sindsdien doorzoeken archeologen het schip regelmatig.

Bergingsoperatie

Deze zomer loopt een grote bergingsoperatie waarbij Britse en Nederlandse duikers, archeologen en conservators samenwerken om alle geheimen van het schip en zijn lading te ontsluieren. In een loods in de haven van Ramsgate, een kustplaats op het meest zuidoostelijke puntje van Engeland, verzamelen ze alle vondsten van het schip.

Zilveren munten, ijzeren messen, kisten, glazen flessen, houten onderdelen van het schip: alles leggen de onderzoekers in grote bakken kraanwater. De objecten worden niet direct aan de lucht blootgesteld, omdat ze eerst moeten ontzouten. "Kijk bijvoorbeeld naar die glazen uienflessen", zegt projectleider Martijn Manders. "Het zout dat erin zit, wil eruit en dat vormt kristallen. Daardoor barst dat glas uit elkaar. Dat wil je niet."

Manders vist ook een glazen fles uit de bak met water, met de kurk er nog in. "Hier zit waarschijnlijk nog wijn in", zegt hij glunderend. "We kunnen nu zelfs te weten komen wat voor wijn mensen toen dronken."

Gatenkaas

Het scheepswrak ligt op 20 tot 25 meter diepte en ruim tien kilometer buiten de kust. Het werd bij toeval ontdekt door een duiker. Vindplaatsen van scheepswrakken worden meestal beschermd en zoveel mogelijk intact gelaten. Voor De Rooswijk geldt dat niet, omdat het schip wordt bedreigd door erosie.

Ook knaagden paalwormen al zo veel gaten in het hout van het schip, dat De Rooswijk een gatenkaas wordt genoemd. Daarop besloot de Nederlandse regering 2 miljoen euro vrij te maken om deze zomer zoveel mogelijk uit het schip naar boven te halen.

Slavernij

Demissionair minister van Onderwijs en Cultuur Bussemaker hoopt dat het onderzoek veel kan vertellen over de VOC-geschiedenis en inzicht geeft in het slavernijverleden en de koloniale overheersing.

"De slavernij is niet iets dat ver weg is. Dat raakt ons eigenlijk op een of andere manier allemaal als onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. Dus ik hecht er zeer aan dat dat ook verteld wordt. En wie weet wat De Rooswijk ons daarover leert", zegt Bussemaker tijdens haar bezoek aan Ramsgate.

De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed noemt De Rooswijk een wrak van onschatbare historische waarde. "Een schip is een tijdscapsule die op een bepaald moment is gezonken", zegt Manders. "Alles wat we vinden was op dat moment in de geschiedenis in gebruik. Dat is heel bijzonder. Daardoor kunnen we heel veel over die tijd te weten komen. Wat aten de mensen, hoe waren ze gekleed. Dat zit allemaal bij elkaar. 250 man die bij elkaar leefden. Dat is een schat aan informatie."

Het onderzoek naar de inhoud van het wrak is over een paar jaar klaar. Alles wat er wordt gevonden, is Nederlands eigendom en zal in de toekomst waarschijnlijk in musea te zien zijn.