Vijf jaar na de aardbeving die Groningen wakker schudde
Vijf jaar geleden liet de bodem in Groningen weten dat er te veel gas werd gewonnen. Midden in de zomervakantie, om 23.00 uur, schrokken de inwoners van het gehucht Huizinge en omliggende dorpen van een knal. Harder dan ze ooit hadden gehoord.
Ramen en zelfs muren stonden te trillen. Spullen vielen om en sneuvelden, zoals ook een camera in een supermarkt vastlegde.
Het was een wake-upcall, ook voor de medewerkers van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Zij bezochten de volgende dag het gebied en schrokken van de angst onder de bewoners. Dat leidde tot een snoeihard oordeel van de toezichthouder over de gaswinning.
De minister en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kregen te horen dat de gaskraan zo snel en zo ver mogelijk dicht moest worden gedraaid. De veiligheid van de Groningers was in het geding. Maar de kraan ging niet gelijk dicht. Daar waren nog rechtszaken, nieuwe onderzoeken van het Staatstoezicht en vele acties van Groningers voor nodig.
Omdat de aardbevingen nog lang niet voorbij zijn en die mogelijk nog zwaarder worden, is het nodig gebouwen te versterken.
Aardschokken kunnen met weinig kracht al veel schade aanrichten. Daarom wordt er hard gewerkt aan de versteviging van de woningen. Tot nu toe zijn ruim 500 gebouwen in het aardbevingsgebied rond Loppersum versterkt. In Appingedam worden delen van woonwijken helemaal versterkt, of gesloopt.
De gedupeerde bewoners moeten maanden hun huis uit bij versterking of sloop. Hoelang is onduidelijk, de werkzaamheden lopen vaak uit. Zij krijgen tijdelijk een ander volledig ingericht huis, tot een tuinset aan toe.
Bewoners mogen bij vertrek alleen een koffer meenemen. Vandaar dat de beving in Huizinge vanavond wordt herdacht met een zogenoemde koffertocht. Gedupeerden en sympathisanten lopen met verhuisdozen en koffers mee in een stille tocht naar de plek van het epicentrum.
In het aardbevingsgebied staan 1439 rijksmonumenten. Bij meer dan 800 van die monumenten is schade gemeld. Nationaal coördinator Groningen Hans Alders heeft bij zijn aantreden de gemeenten opgeroepen te inventariseren welke gebouwen bewaard moeten blijven. Voor de Groningers, hun kinderen en hun kindskinderen.
Slopen of versterken?
Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten zijn uitgesloten van sloop. Voor het behoud van karakteristieke panden, beschermde dorpsgezichten en archeologisch belangrijke gebieden wordt de rekenmachine erbij gehaald. Sloop is mogelijk als verstevigen twee keer zo duur is als nieuwbouw.
Het dorpje Doodstil is een van de plekken waar zulke lastige beslissingen worden genomen. Volgens adviseurs heeft zo'n 80 procent van alle monumenten er schade opgelopen door de beving.
Wat staat Groningen nog te wachten?
De gaswinning kan fors omlaag als het nieuwe kabinet besluit een stikstoffabriek te bouwen. Daarmee kan gas uit Noorwegen en Rusland geschikt worden gemaakt voor Nederlandse huishoudens.
Volgens de Gasunie kost de uitvoering 480 miljoen euro en neemt de bouw van de fabriek zeker vijf jaar in beslag. Het is echter de vraag of het kabinet dat wil. De productie verder omlaag schroeven, betekent minder inkomsten voor de staatskas.
Uit stukken die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Economische Zaken blijkt dat de NAM in 2015 het ministerie liet weten een jaarlijkse productie onder 20 miljard kuub niet meer rendabel te vinden. Mede vanwege de kosten voor herstel van aardbevingsschade.
Vijf jaar na de wake-upcall is de toekomst voor de mensen die boven op de Groningse gasbel wonen nog altijd onzeker.
