'Er is geen nieuwe Elvis, want iedereen luistert in zijn eigen bubbel'

• Ewoud Kieviet

  redacteur Online

Hij wist de zwarte muziek mainstream te maken, stond aan de basis van de popcultuur en was een wereldwijd sekssymbool: Elvis Presley. Vandaag is het veertig jaar geleden dat hij in Memphis overleed. Zijn invloed op de popmuziek is van onschatbare waarde. Zijn er nu popartiesten die zo vernieuwend zijn als Elvis destijds of die dezelfde impact hebben? Justin Bieber, Bruno Mars, Beyoncé of Jay Z, bijvoorbeeld? Muziekkenners denken van niet: "De impact van Elvis doe je niet over."

Muziek is nu overal, legt popjournalist Gijsbert Kamer uit. "Een zomerhit als Despacito dit jaar kun je volledig missen door alleen naar je eigen muziek te luisteren. Dat kon in de tijd van Elvis niet: als je naar de radio luisterde hoorde je Elvis."

"Een nieuwe Elvis kan ook helemaal niet, dat is geweest", zegt Leo Blokhuis. "Hij is de oerknal van de popcultuur - al was er wel een prelude." Rock-'n-roll ontstond als zwarte muziek, maar Elvis maakte de muziekstroming mainstream en daar kwam uiteindelijk alle andere popmuziek uit voort, zegt Blokhuis. "Die muzikale revolutie maakt hem uniek, die impact had hij en kan niemand meer overdoen."

In het gesegregeerde Amerika van de jaren 50 was een witte artiest als Elvis nodig om rock-'n-roll groot te maken, legt Blokhuis uit. "Daarnaast voegde Elvis zijn uitstraling en uiterlijk toe. Hij maakte de verbinding tussen zwart en wit, dat maakte een enorme impact."

Tijdens de eerste tv-optredens in The Ed Sullivan Show mocht hij niet gefilmd worden onder zijn middel. "Het bewegen met zijn heupen vond men obsceen. Dat geeft aan wat voor schok hij in het Amerika van de jaren 50 teweegbracht."

Het tijdsgewricht was uniek, zeggen Kamer en Blokhuis. "Elvis en The Beatles waren de eersten die popmuziek zo populair maakten", zegt Kamer. "Uiteindelijk zijn alle moderne muziekstromingen vertakkingen van de rock-'n-roll. Kort daarna ontstonden de pop, soul, funk, r&b en hardrock. Dat is een gevolg van de oerknal die Elvis was", zegt Blokhuis.

Nu, in een tijd van muziek op YouTube en Spotify, is het anders. Het is veel gefragmenteerder. "Ik hoop al een tijd dat er weer een echte popster opstaat die iedereen verbindt", zegt Kamer. "Maar het is lastig, nu iedereen in zijn eigen bubbel naar muziek luistert. Je hebt je eigen Spotify-afspeellijst en hoeft niet te luisteren naar wat populair is."

Individueel kan een artiest nog wel enorme impact hebben, denkt Blokhuis. "Als ik kijk naar de concerten van Justin Bieber, dan geloof ik dat hij enorme impact heeft op al die meisjes die staan te kijken, maar dat is individueel." Ook Kamer denkt dat een tienerster als Bieber niet dezelfde impact kan maken: "We zullen hem over vijftig jaar niet meer kennen, zoals we Elvis nu kennen."