Wordt iedereen braaf als er een gedragscode komt voor fietsers?

• Stephan Vegelien

Het is chaos op het fietspad, vindt de ANWB, de Fietsersbond en wielersportbond NTFU. Daar moet een nieuwe gedragscode voor fietspadgebruikers verandering in brengen. Maar werken meer regels voor fietsers wel? Moeten we fietsers wat meer vrijheid geven om hun eigen regels te maken? Vier experts geven antwoord.

"Fietsers zijn in principe anarchisten", zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. Een fietser houdt zich alleen aan de regels als het hem of haar uitkomt."

Maar hoewel regels voor fietsers misschien niet werken, is een gedragscode voor fietspadgebruikers wel een goed idee, volgens Tertoolen. "Ik verwacht absoluut niet dat als je een bord plaatst met regels, iedereen ineens braaf wordt. Maar het geeft een basis om mensen aan te spreken op hun gedrag. Dan krijg je niet te horen: waar bemoei je je mee?"

Volgens Maura van Strijp van verkeersveiligheidsinstituut SWOV verandert het fietspad, en is er daardoor ook de behoefte aan meer regels. "Regels zijn belangrijk op het moment dat de verschillen in gewicht en snelheid tussen weggebruikers toeneemt." Zonder regels zou het een gevaarlijke situatie worden, volgens Van Strijp.

"Op het fietspad worden de verschillen ook steeds groter", zegt Van Strijp. "Vroeger hadden we alleen maar de omafiets. Nu heb je elektrische fietsen, scooters, racefietsen, bakfietsen. Daarom worden regels steeds belangrijker op het fietspad."

'Regels helpen'

Het verkeer zou volgens UvA-fietsprofessor Marco te Brömmelstroet juist aan minder regels moeten worden onderworpen. "Minder regels van buitenaf, in ieder geval."

"In een omgeving met veel regels, zoals in het autoverkeer, leren mensen minder samen te werken. Regels helpen, maar vooral regels die mensen ondersteunen in de onderlinge handelingen en die de zwakkere beschermen."

Jacob de Vries, verkeers- en vervoersplanoloog, zegt dat er niet een gedragscode moet komen, maar duidelijke regels met consequenties. "Er is altijd wel iemand die haast heeft, of gestrest is, of niet oplet, of aan het appen is."

"Dat gedrag voorkom je niet met aardig zijn, maar met grenzen stellen. En hier schort het aan bij de stedelijke fietser. Er zit geen consequentie aan wangedrag: geen handhaving, nauwelijks aansprakelijkheid, ieder voor zich. De fietser is onaantastbaar geworden."

Wat werkt dan wel?

Als een gedragscode niet de oplossing is, wat hebben fietsers dan nodig voor een veiligere situatie? "Ik ben een groot voorstander van de fietspaden verbreden", zegt Tertoolen.

"Als je een te smal fietspad hebt, met te veel mensen, dan past het gewoon niet", zegt Van Strijp. De Vries voegt toe: "Je ziet steden mondjesmaat meer ruimte maken voor de fiets en de auto terugdringen. Maar dat zou ook wel tijd worden 25 jaar na het referendum van de autoluwe stad."