Clemence en Paulin zijn geboren uit haat na de genocide in Rwanda

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Les enfants mauvais souvenir, kinderen geboren uit slechte herinneringen worden ze genoemd. In Rwanda worstelt een generatie jongeren die is verwekt tijdens de genocide met het verleden.

"Wat ik weet over mijn vader is dat hij een moordenaar is en heeft meegedaan aan de genocide." De 22-jarige praat zacht. "Ik voel me soms wanhopig. Hoe kan mijn vader dit hebben gedaan?"

Mede door de genocide heeft Rwanda een jonge bevolking, omdat er zoveel mensen zijn uitgemoord. Bijna 60 procent van de bevolking is jonger dan 24 jaar. De jongeren mogen deze week voor het eerst stemmen bij presidentsverkiezingen.

800.000 Tutsi's

Clemence was 11 jaar oud toen haar moeder vertelde dat ze verwekt is tijdens een verkrachting. Bij de volkerenmoord in 1994 werden ruim 800.000 Tutsi's en tussen de 20.000 en 30.000 gematigde Hutu's door Hutu-extremisten afgeslacht. De moeder van Clemence werd in leven gehouden zodat ze kon worden verkracht.

Het overkwam honderdduizenden vrouwen in die paar maanden van geweld. En uit die verkrachtingen werden duizenden kinderen geboren. Kinderen die niet geboren werden uit liefde, maar uit haat. "Het was moeilijk voor me om mijn buik te zien groeien", zegt Marcelline (42), de moeder van Clemence.

"Mijn broer wilde dat ik het kind liet weghalen. Hij zei dat ik zwanger was van de man die onze familie had vermoord." Nadat Clemence was geboren wilde Marcelline niet voor haar zorgen.

Veel van deze kinderen worden door hun moeders afgewezen. "Ik voelde geen liefde voor de baby," vertelt Annociata, de moeder van de 22-jarige Paulin, ook geboren uit verkrachting. Annociata verloor haar man en 4-jarige zoon bij de genocide.

"Ik vertelde Paulin toen hij klein was dat het beter was geweest als hij dood was." Ze kon hem pas accepteren nadat ze therapie had gekregen van Foundation Rwanda, een organisatie die de moeders en kinderen helpt met traumaverwerking.

Paulin was 12 jaar toen zijn moeder zijn afkomst onthulde. "Ik schaam me nu ik weet wat mijn vader mijn moeder heeft aangedaan", vertelt de student. "Ik ben bang dat de buren erachter komen en tegen me zeggen dat ik de zoon van een beest ben."

Onderdeel van het beleid van de regering na de genocide is dat de bevolking van bijna 12 miljoen niet langer in hokjes wordt gestopt als Hutu en Tutsi.

In naam van verzoening mag er in Rwanda niet langer gesproken worden over etniciteit, iedereen is Rwandees. Dat maakt dat kinderen als Clemence en Paulin hun verhaal makkelijker verborgen kunnen houden. Niemand vraagt hen naar hun afkomst. "Wetende wat er is gebeurd tijdens de genocide, ben ik blij dat ik mezelf Rwandees kan noemen," zegt Clemence.

Volgens Sam Munderere van Foundation Rwanda wordt de relatie tussen de kinderen en moeders steeds beter nu de kinderen ouder worden. "De genocide ligt minder vers in het geheugen. En omdat de kinderen nu naar school gaan, zien de moeders in dat ze nog een toekomst hebben. Ze hopen dat ze kunnen gaan werken en voor hen kunnen zorgen."

Want extra inkomen is broodnodig. Veel van de moeders hebben door hun trauma nooit een andere man gewild en moeten alleen rondkomen. Daardoor is er vaak niet veel te eten.

Bovendien dragen veel gezinnen nog een andere last met zich mee: veel verkrachters waren hiv-positief. Ook Marcelline heeft hiv opgelopen en doorgegeven aan dochter Clemence. Zij voelt zich vaak ziek, ook al gebruikt ze aidsremmers. Die werken niet goed op een lege maag.

De jongeren zijn blij dat hun moeders de waarheid over hun afkomst hebben verteld. Clemence had altijd het gevoel dat er iets tussen haar en haar moeder in stond. En ook Paulin zegt dat het hem helpt te weten wie hij is. "Ik wil een andere man worden, een man die voor mijn moeder kan zorgen en haar tranen weg kan vegen."