Bij de term 'oerbos' denk je misschien aan metersdikke bomen in een ondoordringbaar woud. Maar oerbos is, volgens bosdeskundige Simon Klingen, niets anders dan een bos waar de mens zijn sporen niet heeft nagelaten.
In Polen is veel te doen om zo'n oerbos, het Woud van Bialowieza om precies te zijn. Daar wordt volop gekapt, ondanks een verbod van het Europees Hof van Justitie. Tijdens een boswandeling vertelt Klingen ons telefonisch over de keer dat hij met een groep het Poolse oerbos bezocht. Ook helpt hij direct een eerste misverstand uit de wereld.
"Het deel van het Poolse bos dat we écht oerbos mogen noemen is een bosreservaat en is onaangetast. Waar ze nu kappen is in het bos daaromheen, waar al langer gekapt wordt. Toen we het reservaat bezochten, was het voor sommigen een flinke deceptie. Je hoeft jezelf niet met een kapmes een weg te banen en lijkt behoorlijk op het bos bij jou in de buurt."
Het Woud van Bialowieza is een thuis voor wolven en Europese bizons. "Het is beschermd natuurgebied, daar mag helemaal niet zoveel gekapt worden", zegt Marianna Hoszowska van Greenpeace Polen. Haar organisatie voert al maanden actie om de houtkap te stoppen.
Zonder resultaat, want actievoerders worden weggesleurd en de bosbouwmachines zijn nog steeds aan het werk. Volgens Greenpeace mag er in het gebied alleen gekapt worden als de veiligheid in gevaar komt. Bijvoorbeeld langst de kant van de weg.
Dat er toch zoveel gekapt wordt, heeft volgens Poolse overheid te maken met het beestje hieronder.
De Ips typographus, ofwel de letterzetter, is een kleine schorskever die zich in bomen vreet en grote schade kan aanrichten. Volgens de Poolse overheid is het beestje een bedreiging voor het bos. Milieuorganisaties noemen dat een slap excuus van de overheid om snel veel geld te verdienen aan de houtkap.
Het beestje laat zich soms ook in Nederland zien, met name in Drenthe. Daar is volgens Simon Klingen veel fijnspar te vinden, waar de letterzetter zo nu en dan in opduikt. "Ook hier wordt, als dat nodig is, gekapt om te voorkomen dat de letterzetter het bos kapot vreet. Dan benut je het hout en haal je nog enige inkomsten uit het bos."
Ook hier wordt, als dat nodig is, gekapt om te voorkomen dat de letterzetter het bos kapot vreet
Maar hoe zit het nu met het wél of niet kappen van oerbos? Volgens Klingen worden de bossen rondom het oerbos al minstens honderd jaar gebruikt voor bosbouw. "Er liggen zelfs nog spoorlijnen van de intensieve bosbouw uit de Tweede Wereldoorlog."
Milieuorganisaties vinden dat ook dit omliggende bos de status van een reservaat moet krijgen. Er groeien volgens Greenpeace bomen van ruim honderd jaar oud en de menselijke impact is minimaal geweest. Klingen noemt dat een goede instelling. "Maar je moet wel onderscheid maken."
Volgens Klingen zijn oerbossen vooral interessant omdat je kan zien wat de natuur doet als de mens niet ingrijpt. Nederland verloor z'n laatste oerbos in 1871. Toen werd het Beekbergerwoud, tussen Apeldoorn en Klarenbeek, ontgonnen door de mens. Daarna is het Beekbergerwoud een stuk weiland geworden.
Behalve in Polen kun je vooral in Scandinavië en op de Balkan nog echte oerbossen vinden. In Frankrijk en Duitsland zijn er ook oude bossen, maar het is geen oerbos omdat het eerder al door mensen is gebruikt om hout uit te kappen en vee te laten grazen.