'Amerikaans lab verandert embryo-genen'
Na China heeft nu ook een Amerikaans lab geëxperimenteerd met het veranderen van embryo-genen. Amerikaanse onderzoekers zouden op veilige en effectieve wijze genen hebben kunnen veranderen die genetische ziekten veroorzaken.
Dat schrijft het Amerikaanse tijdschrift MIT Technology Review, vooruitlopend op een wetenschappelijke publicatie. "Een logische volgende stap", zeggen Sjoerd Repping, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde in het AMC en Frederik Hes, klinisch geneticus in het LUMC en voorzitter van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN).
"De manier waarop ze te werk gaan, lijkt iets effectiever dan de werkwijze van hun Chinese collega's. Daar was de uitkomst niet optimaal. De Amerikaanse onderzoekers hebben de genen in een nog wat eerder stadium aangepast, net na de bevruchting van de eicel", zegt Repping.
"Het is belangrijk dat de wetenschap stappen kan zetten", zegt Hes. "Het gaat om de versmelting van een zaadcel en eicel. Wetenschappelijk is het interessant om te onderzoeken wat je kunt aanpassen en of je daar levensvatbare embryo's uit krijgt", zegt Hes.
Geweekte embryo's
In Nederland is onderzoek met embryo's toegestaan, maar alleen als die niet speciaal voor onderzoek gemaakt zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om embryo's die zijn overgebleven na vruchtbaarheidsbehandelingen. De Amerikaanse onderzoekers maakten de embryo's wel speciaal met onderzoek als doeleinde. "Ze gebruikten zaadcellen van een man met een genetische afwijking, en maakten daar specifiek embryo's van", zegt Repping. "Dat zou in Nederland niet kunnen."
De Gezondheidsraad, een belangrijk adviesorgaan van het ministerie van Volksgezondheid, kwam in het voorjaar met het advies om de huidige embryowet aan te passen, om zo het kweken van embryo's mogelijk te maken. Meer embryo-onderzoek kan bijdragen aan een beter begrip van genetische ziekten, en mogelijk op lange termijn ook aan het behandelen daarvan, aldus de Raad.
Maar om dat mogelijk te maken, is een wetswijziging nodig en het is nog maar de vraag of die er gaat komen. In de huidige coalitieonderhandelingen zou de embryowet weleens een grote splijtzwam kunnen worden.
Patiënten
Hes is terughoudend in zijn enthousiasme over de mogelijkheden die genreparatie te bieden heeft voor patiënten. "Je weet natuurlijk nooit wat de schade van dit soort sleutelen is op lange termijn", zegt hij.
Ook benadrukt hij dat er voor veel mensen met een genetische afwijking, zoals de ziekte van Duchenne of van Huntington, al een techniek bestaat om kinderen te krijgen zonder die afwijking. Met de zogenoemde PGD-techniek worden embryo's die via een ivf-traject zijn ontstaan, eerst nagekeken op de ziekte. Zo kan vervolgens een gezonde variant worden geselecteerd en in de baarmoeder geplaatst.
"Het herstellen van genetisch afwijkende embryo's zou een verbetering zijn ten opzichte van PGD, waarbij de aangedane embryo's nu gewoon vernietigd worden", zegt Repping. "Natuurlijk biedt dezelfde techniek ook de mogelijkheid om gezonde embryo's genetisch te verbeteren", voegt hij toe. "Of de maatschappij dat wil, zal ons de komende jaren vast bezighouden"