In deze Facebook-groep gluren duizenden mannen stiekem naar jouw rokje

• Bobby Schinkel, Jasper Piersma & Wouter Hoogland

Het zijn zomaar wat reacties in de besloten Facebookgroep Sexy Dames In Korte Rokjes of Korte Jurkjes Uit Eigen Werk. Op de pagina plaatsen veelal mannen foto's en video's van willekeurige vrouwen die een rokje dragen.

De foto's zijn vaak stiekem met een smartphone genomen, in winkels, op stations en op andere openbare plekken. Ook zijn er video's, waarin leden van de groep achter een vrouw aanlopen en haar kort van achteren filmen. Meer dan 3000 mensen zijn lid van de groep.

"Leden pak je mobiel en laat ons meegenieten van alles wat je aan foto's maakt", schrijft een van de beheerders van de groep. En daar wordt uitgebreid gehoor aan gegeven. Afgelopen maand werden op de pagina ruim 130 berichten geplaatst met in totaal meer dan 400 foto's van willekeurige voorbijgangers.

De groep werd in 2015 opgericht, maar is pas sinds begin dit jaar gericht op dit soort stiekem gemaakte beelden. Daarvoor werden vooral plaatjes van (bekende) naaktmodellen geplaatst. Eerder werden de beheerders van de groep door Facebook op hun vingers getikt, omdat er 'een blote kont onder een rokje uit kwam'.

Een van de beheerders roept daarom op alleen nog 'vrouwen in spannende rokjes en jurkjes' te delen. "Blote delen zullen we moeten verwijderen." De zelfbenoemde moderatoren zeggen bovendien 'grove of ongelikte' reacties te verwijderen.

NOS op 3 heeft de drie beheerders om een reactie gevraagd. Die is tot op heden uitgebleven. Wel stapten ze allemaal uit de groep nadat we hen hadden benaderd.

Eerder doken er in het buitenland ook al dit soort groepen op. De stiekem gemaakte foto's, ook wel creepshots genoemd, worden via Facebook of Twitter gedeeld met soms wel duizenden volgers.

Op Reddit was er zelfs een complete pagina vol met foto's van vrouwen die zonder hun medeweten online werden gedeeld. Die pagina werd offline gehaald, waarna de gebruikers een tweede poging deden. Op een nieuwe pagina deden de fotografen zich voor als 'modepolitie', maar ook deze pagina werd weggehaald.

In principe is het niet verboden om in een openbare ruimte foto's van anderen te maken. "Maar je mag daarbij niet de rechten van anderen schenden", zegt Gerrit-Jan Zwenne, hoogleraar Recht in de informatiemaatschappij aan de Universiteit Leiden. "Dit valt onder het recht op privacy, het recht om onbespied te zijn. Als dit soort foto's van je worden gemaakt, wordt dit recht ingeperkt."

Facebook is een grijs gebied: als je foto's alleen met een beperkte groep vrienden deelt, overtreed je geen regels. Volgens Inger Sanders van Autoriteit Persoonsgegevens zijn dit soort pagina's een ander verhaal. "Je mag foto's van anderen alleen delen binnen de huiselijke sfeer. De pagina is misschien wel afgesloten, maar als het om een groep van 3000 personen gaat, kun je niet meer spreken van huishoudelijk gebruik."

Op de meeste foto's zijn alleen benen te zien, maar op sommige zijn de vrouwen duidelijk herkenbaar. "Als je gezicht goed te zien is, kun je je ook beroepen op het portretrecht", zegt Lisette Chew van ICTRecht. "Dan mag de fotograaf de foto niet meer publiceren. Dit geldt ook als je gezicht er niet op staat, maar als je wel duidelijk herkenbaar bent door bijvoorbeeld een opvallende tatoeage."

Vrouwen die foto's van zichzelf op de pagina tegenkomen, kunnen die volgens Zwenne er waarschijnlijk vrij makkelijk af laten halen. "Als ik als advocaat tegen zo'n pagina op zou treden, zou ik de beheerder een sommatiebrief sturen: verwijder deze foto of we starten een procedure. Je kan ook een brief sturen naar Facebook, ik kan me niet voorstellen dat zij zulke pagina's willen houden."

Dat levert wel een ander probleem op: "Dit soort juridische zaken is openbaar, waardoor het breder kan worden opgepikt. Zo is het mogelijk dat je alleen maar meer aandacht naar de foto's trekt, het Streisand-effect heet dat", legt Zwenne uit.

Chew herkent dit. "Dat is het nadeel van een juridische claim. Het is fijn als je er onderling voor kan zorgen dat het offline wordt gehaald."

Facebook geeft tegenover NOS op 3 aan nog niet te willen reageren, omdat ze de zaak eerst willen onderzoeken.

Helpwanted.nl, een meldpunt dat kinderen en jongeren helpt om ongewenste beelden van bijvoorbeeld Facebook te laten verwijderen, zegt dit soort groepen wel vaker voorbij te zien komen. Ze raden aan om zo snel mogelijk melding te maken als er zo'n foto van jou geplaatst is, zowel bij Helpwanted, Facebook, als de politie.

"Maar wanneer die groepen niet openbaar zijn, moet er wel iemand zijn die je toevallig tegenkomt zodat je er melding van kan maken", zegt een woordvoerder.

Ook kan het lastiger zijn om beelden weg te krijgen als er geen naakt te zien is, al heeft Facebook wel de optie om ongewenste foto's van jezelf te rapporteren. Het helpt bovendien als meerdere mensen tegelijk melding maken van de groep.