Ontwerper MH17-monument: het gaat niet om vorm, maar om gevoel

Hij noemt het de opdracht van zijn leven. In alle bescheidenheid, want het is tegelijkertijd ook de moeilijkste opdracht van zijn leven. Ronald A. Westerhuis heeft het MH17-monument ontworpen dat vanmiddag, precies drie jaar na de ramp, wordt geopend. "Dit ging niet over techniek. Dit ging niet over de vorm. Dit ging over gevoel."

De onthulling van het monument is vanaf 13.55 uur live te volgen op NPO1, nos.nl en onze Facebookpagina.

"Normaal gesproken praat je met de opdrachtgever, maak je een schaalmodel en vergroot je dat uit. Daarna drink je champagne, ga je uit eten, is het gezellig en ja, dan is het klaar. Dat was nu allemaal anders."

Na de bekendmaking dat hij de opdracht kreeg, stond hij direct in de spotlights. Westerhuis kreeg 800 mailtjes in twee dagen tijd. "Ik had het idee dat ik op een podium stond, maar tegelijkertijd was er het besef dat ik dit deed voor duizenden nabestaanden. Dat is niet alleen familie, dat zijn ook vriendjes van de sportvereniging. Die gedachte maakte het zwaar."

Ongeveer vijftig kunstenaars kwamen met een ontwerp voor het MH17-monument. Vijf daarvan bleven over, waaruit de nabestaanden konden kiezen. Het ontwerp van Westerhuis kreeg op een bijeenkomst in Hoevelaken 161 stemmen, de andere 61 of minder.

Hij vond het lastig om het idee achter zijn sculptuur over te brengen aan de nabestaanden, omdat het om "een abstract iets" ging. Hij nam bij de presentatie drie voorbeelden mee van bestaande monumenten.

Elk voorbeeld stond ergens voor, met als eerste het monument op de Dam, vanwege "de eenheid en ceremonie". Ook het Holocaust-monument in Berlijn was een inspiratiebron: "Je voelt echt het abstracte als je erdoorheen loopt, je voelt die druk." Als laatste voorbeeld diende het Vietnam-monument in Washington, waarop tienduizenden namen zijn geprojecteerd van slachtoffers uit de Vietnam-oorlog. "Je loopt er langs, kijkt ernaar en hebt altijd een associatie met een naam."

Hieronder zie je de drie voorbeelden:

Mede dankzij die drie voorbeelden kwam Westerhuis tot het ontwerp voor het MH17-monument. Dat is een stalen wand geworden van 4 meter hoog en 16 meter breed. "Staal staat voor mij voor verdriet", vertelt Westerhuis. "Als het regent zie je watersporen. Bovendien is staal vergankelijk, er komt roest op. Zo hoop ik dat het verdriet ook vergankelijk is."

Het gedenkteken komt in het herinneringsbos te staan. Dat bos in Vijfhuizen telt 298 bomen, een voor ieder slachtoffer van de rampvlucht MH17. In maart zijn de bomen geplant.

Voor de stalen wand ligt een soort groot oog waarin de namen van de slachtoffers staan gegraveerd. "Het spiegelende vlak kijkt omhoog. Ik wilde een connectie maken tussen de nabestaanden nu en de slachtoffers in de hemel, ook al ben ik zelf niet christelijk."

"Het is nu nog het monument van de nabestaanden, maar dat is maar tijdelijk. Ik hoop dat mensen ook over vijftig of honderd jaar naar het monument zullen gaan. Dat mensen deze aanslag of ramp - hoe je het ook wilt noemen - nog herinneren."

Hij kijkt "best wel op" tegen de onthulling van het monument vandaag. "Het is beladen en ik wil niet in het verdriet van een ander gaan zitten. Het monument is niet van mij. Ik heb het gemaakt, dat was een heel eervolle opdracht, maar het is er niet voor mij. Dit is niet mijn verdriet."

"Ik hoop nooit meer een grafmonument te maken. Het is gewoon zwaar, heftig. Ik kan me nog steeds niet voorstellen hoe dat is, een geliefde naar Schiphol brengen en die daarna nooit meer zien."

Bekijk hieronder in een animatie hoe het herinneringsbos er uiteindelijk uit komt te zien en waar het monument van Ronald A. Westerhuis staat: